❓Савол: Мусулмон киши саҳобалар ҳақида қандай муносабатда бўлиши лозим? Айиқса, улар ўртасида кейинчалик содир бўлган баъзи ихтилофларни ўрганаётган пайтда.
💬 Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Cаҳобаларни яхшилик билан эслаш Аҳли суннанинг асосий белгиларидан биридир. Чунки саҳобалар энг яхши давр кишиларидир. Аллоҳ таоло Қуръони каримда саҳобаларни мақтаб шундай марҳамат қилган:
وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
яъни: “Муҳожирлар ва ансорларнинг дастлабки пешқадамлари ҳамда улар ортидан эзгулик билан борганлардан Аллоҳ рози бўлди, улар ҳам Ундан рози бўлдилар. Яна улар учун остида анҳорлар оқувчи, (улар) унда абадий мангу қоладиган жаннат (боғ)ларни тайёрлаб қўйди. Ана ўша улкан ютуқдир” (Тавба сураси, 100-оят).
Бир қанча ҳадиси шарифларда саҳобаларга таъна қилиш, уларни ҳақоратлашдан қайтарилган. Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилишган ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қиладилар:
لَا تَسُبُّوا أَصْحَابِي لَا تَسُبُّوا أَصْحَابِي فَوَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمْ أَنْفَقَ مِثْلَ أُحُدٍ ذَهَبًا مَا أَدْرَكَ مُدَّ أَحَدِهِمْ وَلَا نَصِيفَهُ.
яъни: “Саҳобаларимни сўкманглар! Саҳобаларимни сўкманглар! Жоним измида бўлган зотга қасамки, бирортангиз Уҳуд тоғича тилло садақа қилганда ҳам, уларнинг ҳеч бирининг бир “муд”и , ҳатто ярим “муд”ига етмайди” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятлари).
Муд бу — ҳажм ўлчов бирлиги бўлиб, бир муднинг оғирлиги тақрибан 650 гр. га тўғри келади. Демак, оддий мусулмон киши Уҳуд тоғидек келадиган ҳажмда тилло садақа қилган тақдирда ҳам саҳобалардан бирининг 650 гр. ёки унинг ярмича тилло садақа қилгандаги ажру савобига эриша оломас экан. Бундан саҳобаларнинг Ислом уммати олдидаги даражаси қай даража юқори эканини билиб олишимиз мумкин.
Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг барча саҳобаларини фақат яхшилик билан ёдга оламиз” (“Фиқҳул акбар” рисоласи). Имом Таҳовийнинг ақида китобларида келганидек: “Саҳобаларни яхши кўриш дин, иймон, эҳсондир, уларни ёмон кўриш куфр, мунофиқлик, туғёндир”.
Саҳобалар ўртасида бўлиб ўтган сиёсий воқеа-ҳодисаларни ўрганиш уларни ёмон кўришга олиб келмаслиги лозим. Чунки саҳобаларни севиш дин ва имондан бўлгани каби, улардан нафратланиш куфр ва залолатдир. Тавфиқ Аллоҳдан.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar
