Мамлакатимиз тараққиётининг янги даврида халқимизнинг диний-маърифий илмга эҳтиёжини қондиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Жумладан, ҳамма ҳудудда масжидлар, улуғ аждодларимиз номидаги мажмуалар, диний таълим муассасалари барпо этилаётгани, чет эллик таниқли уламоларнинг ташриф буюраётганини юртдошларимиз катта мамнуният билан қарши олмоқда.
Халқимиз, хусусан, ёшларнинг маънавий-маърифий, илмий интеллектуал салоҳиятини янада юксалтириш, диний ва дунёвий билимлар уйғунлиги асосида таълим сифатини ошириш мақсадида соҳа бўйича малакали кадрлар тайёрлашнинг яхлит тизими яратиляпти. Жумладан, Президентимизнинг 2018-йил 16-апрелдаги “Диний-маърифий соҳа фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармони бу борадаги эзгу ишларни амалга оширишда мустаҳкам ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилмоқда.
Фармонга асосан, ислом дини ва ҳадис илми ривожига беқиёс ҳисса қўшган буюк аждодларимизнинг бой меросини чуқур ўрганиш, улар асос солган ҳадис мактаблари фаолиятини қайта тиклаш ва ривожлантириш, ҳадис ва унга доир илмларни чуқур ўзлаштирган етук мутахассисларни тайёрлаш мақсадида Самарқанд вилоятида Ҳадис илми мактаби ташкил этилди. Ушбу мактабда ўқиш муддати беш йил бўлиб, ҳадис илми, диний фанлар мутахассислари ва араб тили ўқитувчилари тайёрланади. Дарсликлар “устоз-шогирд” анъанаси асосида ўргатилади.
Талабалар ўқиш давомида ихтисослик фанларини ислом илмлари ривожига беқиёс ҳисса қўшган юртимиз ва хорижий алломаларнинг мўтабар илмий асарлари асосида ўрганади. Ислом оламида эътироф этилган олтита ишончли тўпламдаги ҳадисларни ёдлаб, уларга ёзилган шарҳлар ёрдамида динимизнинг инсонпарварлик моҳиятини ўрганади, кўплаб фазилатларни ўзлаштиради. Шунингдек, ўқув жараёни қадимги Бухоро, Самарқанд, Қўқон ва бошқа шаҳарлардаги мадрасаларнинг ўқитиш анъаналари ҳамда нуфузли хорижий таълим муассасаларининг тажрибаси асосида йўлга қўйилган.
Жумладан, ихтисослик бўйича ишлаб чиқилган ўқув режаси ва фан дастурлари дунёдаги етакчи таълим муассасаларининг нуфузли 20 нафар уламосига тақдим қилинган ва улардан экспертлик хулосалари олинган. Хулосаларда Ҳадис илми мактабининг ўқув режасидаги фанлар ҳамда улар асосидаги дарсликларни пухта ўзлаштирган битирувчилар нуфузли хорижий олий таълим муассасаларининг магистратура босқичида тўғридан-тўғри ўқишни давом эттириши мумкинлиги эътироф этилди.
Бугуннинг талабига кўра, Ҳадис илми мактабида ўқув жараёнини ахборот технологиялари орқали ташкил этиш, бошқариш ва мониторингини юритиш мақсадида электрон портал фаолияти йўлга қўйилди. Ушбу қулайлик натижасида талабалар фанларга доир маълумотлардан ҳеч қандай қийинчиликсиз мустақил хабардор бўлиб бормоқда.
Президентимиз 2019-йил 11-январ куни Ҳадис илми мактабига ташрифи давомида ўқув методикасини халқаро талабларга мувофиқ ташкил этиш ва ривожлантириш мақсадида хориждаги нуфузли таълим муассасаларининг малакали ўқитувчиларини жалб этиш лозимлигини таъкидлаган эди. Мазкур топшириқ ижросини таъминлаш ҳамда машғулотларни юқори савияда ташкил этиш учун мактабга дунёнинг нуфузли таълим муассасаларидан ҳисобланадиган Миср Араб Республикасининг Ал-Азҳар университетидан ҳадис илми ҳамда араб филологияси бўйича малакали мутахассислар таклиф этилди. Шунингдек, талабаларнинг хорижий тилларда эркин мулоқот қилиш кўникмасини шакллантириш ҳамда дунё ахборот ресурсларидан кенгроқ фойдаланиши ва чет тилларда илмий изланиш олиб бориши учун зарур шарт-шароит яратилди. Хусусан, мактабга Деҳли университетининг Тилшунослик илғор тадқиқотлар маркази профессори Равиндер Гаргаш инглиз тили машғулотларини ўтказиш учун жалб этилди. Қолаверса, талабаларнинг хорижий тилларни пухта ўзлаштиришини таъминлаш мақсадида чет тили аудиторияларига синхрон таржима ускуналари ўрнатилди. Ҳозир улар хорижлик ўқитувчилар билан ҳамкорликда араб ва инглиз тилларидаги кўп қисмли мултфилмларни ўзбек тилига таржима қилмоқда.
Ўқув жараёнида талабаларнинг фанлардан ўзлаштириш кўрсаткичини аниқлаш бўйича назорат синови Ал-Азҳар университети тажрибаси асосида ўтказиляпти. Кези келганда айтиш жоизки, ўтган ўқув йилининг биринчи ва иккинчи ярим йиллиги якунига кўра, талабалар малака талаблари бўйича мутахассислик фанидан асосий дарслик ҳамда қўшимча ўқув адабиётларни “устоз-шогирд” анъанаси асосида тўлиқ ўзлаштирди.
Бундан ташқари, мактабда профессор-ўқитувчилар ва талабалар учун ижтимоий-маънавий муҳитни янада соғломлаштириш, “Жаҳолатга қарши – маърифат” ғояси асосида динлараро тотувликни мустаҳкамлаш, ёш авлодни диний бағрикенглик руҳида тарбиялаш, уларни турли маънавий таҳдидлардан ҳимоя қилишга йўналтирилган давлат сиёсати ва ҳукуматимиз топшириқларини ҳаётга изчил татбиқ этиш бўйича маънавий-маърифий тадбирлар ташкил этилди.
Муассаса ўқитувчилари вилоятдаги Ҳадис ва Калом илмий мактаблари тингловчиларига ислом дини, Қуръони карим, ҳадис, ақоид каби илмларнинг асл моҳиятини, юртимиздан етишиб чиққан мутафаккир зотларнинг меросини ҳар томонлама чуқур ўрганиш, “Жаҳолатга қарши – маърифат” ғояси асосида ислом динига нисбатан содир этилаётган асоссиз хуружларнинг олдини олиш бўйича ҳам машғулотлар олиб бормоқда. Бундан ташқари, Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузуридаги малака ошириш марказининг Самарқанд вилояти ҳудудий филиалида ташкил этилаётган малака ошириш курсларида назарий ва амалий дарслар ўтилаётир.
Яна бир муҳим жиҳат. Ҳадис илми мактабида ўқитувчилар ва хорижлик нуфузли уламолар, мутахассисларнинг маърузаларини аудио ва видео шаклида ёзиб олиш, юртимиздан етишиб чиққан бошқа буюк уламоларнинг сабоқлари асосида телекўрсатув ҳамда радиоэшиттиришлар тайёрлаш мақсадида Мултимедиа бўлими ташкил этилган. Мазкур студияда мутахассислик фанидан видео дарслар, қатор маърифий, халқчил китоблар асосида видеороликлар, ижтимоий ҳаётимизга оид долзарб мавзуларда кўрсатувлар тасвирга олиниб, муассасанинг расмий сайти ва ижтимоий тармоқлардаги саҳифаларида эълон қилиб борилади.
Чет элда бўлиб қайтган юртдошларимиз хорижликларнинг Имом Бухорий, Имом Термизий каби буюк ҳадисшунос боболаримизга чексиз эҳтиромидан ҳайратга тушиб қайтганига кўп гувоҳ бўламиз. Бу ҳурмат бежиз эмас. Аждодларимизнинг бу қадар довруқ қозониши замирида катта меҳнат, илм йўлидаги заҳмат, мусофирлик машаққати ётибди. Уларда бугунги имкониятлар бўлганида, эҳтимол, бундан-да каттароқ натижаларга эришарди. Шу маънода, мамлакатимиз ёшлари учун муҳайё этилган ҳозирги шарт-шароитнинг маънавий қиймати жуда юксак. Мактабимиз тингловчилари бу имкониятдан фойдаланиб, боболаримизга муносиб авлод бўлиб етишиш йўлида асло толмайди.
Олимхон Юсупов,
Ҳадис илми мактаби ректори
Манба: “Янги Ўзбекистон” газетаси 2022-йил 21-апрел, 79-сон
