Ризқ сўзи луғавий жиҳатдан “ризқ”, “кунлик овқат”, “улуш”, “инъом” каби маъноларни англатади. Истилоҳда эса Аллоҳ таоло жонзотларга етказган ва улар истеъмол қилган нарса ризқ деб аталади. Дунёдаги ҳамма жонзотларнинг ризқини Аллоҳ таоло олдиндан белгилаб қўйган. Белгилаб қўйилган ризқ зиёда ва кам бўлмайди, барча халойиқ ўзига қанча ризқ белгиланган бўлса, ўшани олмасдан қолмайди, албатта тўлиқ олади. Чунки бу унинг олдиндан белгилаб қўйилган насибасидир: “Уларнинг дунё ҳаётидаги тирикчиликларини ҳам уларнинг ўрталарида Биз тақсимлаганмиз” (Зухруф сураси, 32-оят). Қуръонда эса ўрмалаган жонзот борки, барчасининг ризқи Аллоҳ таоло томонидан ато қилиниши баён қилиб қўйилган: “Ерда ўрмаловчи бирор нарса (жонзот) йўқки, унинг ризқи (таъминоти) Аллоҳнинг зиммасида бўлмаса! (У) унинг қароргоҳини ҳам, оромгоҳини ҳам билур. Ҳаммаси аниқ Китоб (Лавҳул-маҳфуз)да (ёзилган)дир” (Ҳуд сураси, 6-оят). Яъни инсонларнинг ҳам, бошқа ҳайвонларнинг ҳам, умуман барча жонзотларнинг ризқини Аллоҳ таоло Ўз зиммасига олган. Зеро, Аллоҳ таоло уларнинг Яратувчиси бўлгани каби ризқларини ҳам берувчисидир. Шу ўринда ҳаром ҳам Аллоҳ таоло томонидан берилган ризқ экан, нега уни еган одам жазо олиши керак, деган савол пайдо бўлиши мумкин. Бу саволга жавоб қуйидагича бўлади: ҳаромни еган одам ҳалолни қўйиб, ҳаромни танлагани учун жазоланади. Чунки Аллоҳ таоло мутлоқ ризқни ваъда қилган ва бандаларга уни ҳалол йўл билан топишга буюрган: “Эй одамлар, ердаги ҳалол-пок нарсалардан тановул қилингиз” (Бақара сураси, 168-оят). Агар банда шайтонга ва нафсу ҳавосига эргашиб, Аллоҳ таоло буюрган ҳалол йўлдан ризқ топишга уринмасдан ҳаром йўлдан топишга уринса, Аллоҳ таоло ўша йўлдан ҳам унга эриштириб қўяверади. Лекин буйруғини бажармасдан ман этилган йўлни танлагани учун жазога гирифтор қилади. Шунга кўра, ҳаром еган банда Аллоҳ таолонинг берган ризқини егани учун эмас, балки У зотнинг буйруғини бажармасдан шайтонга эргашгани учун жазоланади. Тошкент ислом институти ўқитувчиси Абдулқодир Абдур Раҳим 325
Оила-бу жамиятнинг энг кичик пойдевори ва шубҳасиз, энг муҳимидир. Кучли оилавий алоқаларга эга бўлиш кишининг ривожланиши учун зарур бўлган хавфсиз мухитни таъминлайди. Ислом динида оилага катта эътибор берилиб, уни қандай ташкил қилиш, оила аъзоларининг ҳуқуқлари, фарзандлар тарбияси, оилада чиқадиган келишмовчиликларни муолажа қилиш, умуман оилавий ҳаётнинг барча масалаларига жавоб топиш мумкин. Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қиладики: “Унинг аломатларидан (яна бири) – сизлар (нафсни қондириш жиҳатидан) таскин топишингиз учун ўзларингиздан жуфтлар яратгани ва ўртангизда иноқлик ва меҳрибонлик пайдо қилганидир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган кишилар учун аломатлар бордир”. Оилали бўлиш инсоният наслининг кўпайиши ва қиёмат кунигача боқий бўлиши учун лозим бўлган ҳақиқий йўлдир. Ислом динида никоҳ – бу Аллоҳнинг амри, Пайғамбар солллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари билан, мўмин-мусулмонларнинг гувоҳлигида боғланадиган муқаддас алоқа воситасидир. Умр йўлдошини танлашда ҳар икки томон ҳам тенг ҳуқуққа эгадир.Оила инсон зоти яратилганидан бошлаб давом этиб, инсоният тарихининг ҳамма даврларида ҳар қандай тузум ва шароитда ҳам кишиларнинг асосий ва муҳим ҳамда шарафли қадриятларидан ҳисобланади. Инсоният тарихининг барча босқичларида Аллоҳ таоло ўзи юборган пайғамбарлари орқали оиланинг мустаҳкам бўлиши учун ҳар қайси даврга мувофиқ низом ва қонунлар жорий қилган. Аллоҳ таолонинг ягона холиқлигининг далили ва белгиларидан ҳамда неъматларидан бири оила асосида турмушимизни жорий қилиб қўйганидир. Қуйида Ҳалқаро оила куни хақида баъзи маълумот келтириб ўтамиз: Ҳалқаро оила куни 2020 йилда қачон нишонланади? Бутунжаҳон оила куни 2020 йил 15 май (жума) кунига тўғри келади ва бутун дунё бўйлаб нишонланади. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ва Умумжаҳон Тинчлик Федерацияси ушбу байрамнинг асосий ҳаракатлантирувчи ташкилотлардир. Ушбу тадбирга бағишланган тадбирлар ва тадбирларни ташкил этадиган бир неча мамлакатлар ҳукуматлари уларни қўллаб-қувватламоқда. Халқаро оила кунининг тарихи. 1993 йилда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти бутун дунё бўйлаб оилаларнинг турмуш даражаси ва ижтимоий тараққиётини рағбатлантириш учун ташкилотнинг қатъийлигини намойиш қилувчи резолюция қабул қилди. 1994 йилда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти дунёнинг турли бурчакларида оилалар барқарорлиги ва тузилишига таъсир этувчи ўзгарувчан иқтисодий ва ижтимоий тузилмаларга жавобан Халқаро оила куни деб эълон қилди. Халқаро оила куни асосан оилалар ҳар қандай жамиятнинг марказий қисми эканлигидан далолат беради. Нима учун Ҳалқаро оила куни нишонланади? Ушбу кун икки мақсадда нишонланади – оилаларнинг аҳамияти ва ушбу бўлимга салбий таъсир кўрсатадиган турли жиҳатлар ҳақида хабардорликни ошириш. Бу дунёнинг бир неча қисмидаги жамиятнинг энг асосий бўғини ҳисобланган нарсаларнинг кучи ва қобилиятларини тан олади. Ҳар йили ушбу кун оилалардаги муаммоларни ва одамлар, жамиятлар ва ҳукуматлар ушбу муаммоларни ҳал қилиш учун қандай чоралар кўриши тўғрисида хабар бериш учун ишлатилади. Ушбу кун, мустаҳкамланган оилавий бирлик- жамият ва миллатларни мустаҳкамлашга қандай ёрдам беришини намойиш қилиш учун ҳам ишлатилади. Халқаро оила куни рамзи. Халқаро оила кунининг рамзи уйнинг схематик чизилган элементи ва доира марказида жойлашган юракнинг сурати билан мустаҳкам яшил доирадан иборат. Ушбу кучли белги оиланинг барча ёшдаги одамларга бера оладиган хавфсиз ва қўллаб-қувватловчи муҳитни англатади. Бутунжаҳон оила куни мавзулари. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ҳар йили Халқаро оила кунини ўтказиш тўғрисида қарор қабул қилади. Бунда таъкидланадиган масалаларнинг умумий йўналишини аниқлашга ёрдам беради. Мавзу ҳар йили янги қийинчиликлар ва ривожланишларга қараб ўзгаради. Бу йилги мавзу “Оилалар ва иқлим ҳаракати”. Илгари турли хил мавзулар бўлган ва қуйидаги мавзуларда нишонланган: – Оилалар ва инклюзив жамиятлар – 2018 йил – Оилалар, таълим ва фаровонлик –...
