Мисрда ўзбекистонлик олимнинг араб тилидаги китоби нашр этилди

Ўзбекистон давлати ва ҳуқуқи тарихида аждодларимизнинг қолдирган бой меросини ўрганиш ва тадқиқ қилиш Юртимиз келажаги ва тараққиёти учун муҳим омиллардан бири бўлиб хизмат қилади.

Ана шундай ишлардан бири яқинда Миср Араб Республикасининг “Ал-Мактабат Ал-Азҳарийя лит-турос” нашриётида Исломшунослик фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) Миродил Ҳайдаровнинг араб тилидаги “Шариат ва Ўзбекистон кодексида Оила ҳуқуқи: ҳанафийлик мазҳаби асосида никоҳ ва талоқ масалалари” номли китоби чоп этилгани муҳим янгиликлардан бири бўлди.

Бугун 10 июль куни Тошкент ислом институти ташаббуси билан Исломшунослик фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) Миродил Ҳайдаровнинг араб тилидаги “Шариат ва Ўзбекистон кодексида Оила ҳуқуқи: ҳанафийлик мазҳаби асосида никоҳ ва талоқ масалалари” номли китобининг онлайн тақдимоти ташкил этилди.

ZOOM дастури орқали ўтказилиб, 80дан ортиқ тадқиқотчилар, устозлар, талабалар ва қизиқувчилар иштирок этган тадбирни модератор сифатида Тошкент ислом институти ректори Уйғун Ғафуров кириш сўзи билан очиб берди. Кириш сўзида Миродил Ҳайдаровнинг илмий-касбий фаолияти тўғрисида қисқача маълумот берилди.

Шундан сўнг, китоб муаллифи Исломшунослик фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) Миродил Ҳайдаровга сўз берилиб, “Шариат ва Ўзбекистон кодексида Оила ҳуқуқи: ҳанафийлик мазҳаби асосида никоҳ ва талоқ масалалари” номли китоби тақдимоти бошланди.

Миродил Ҳайдаров китобнинг аҳамияти тўғрисида гапириб, ундаги никоҳ ва талоқ масалалари ҳанафийлик мазҳабидаги энг муътабар китоблардан бири Бурҳониддин Марғилонийнинг “Ал-Ҳидоя” асари ва Ўзбекистон Республикасининг Оила кодексидаги тегишли моддаларнинг қиёсий таҳлили араб тилида илмий асосда тадқиқ этилганини таъкидлади. Шунингдек, никоҳ ва талоққа оид замонавий масалаларда Ўзбекистон мусулмонлари идораси фатволаридан кенг фойдаланиб, мавзунинг ҳозирги кунимиздаги аҳамиятини очиб берди.

Таъкидлаш жоизки, буюк аждодимиз Бурҳониддин Марғилонийнинг тўққиз аср аввал (ҳижрий 573 йил, мелодий 1178 йил апрель ойида) таълиф этган “Ал-Ҳидоя” асаридаги никоҳ ва талоққа оид китоби илк бор Оила кодексидаги моддалар билан араб тилига таржима қилиниб, қиёсий тадқиқ қилиниши диний ва ҳуқуқий соҳадаги янгиликлардан бири бўлди.

Китоб тадқиқоти орқали Миродил Ҳайдаров ўз асарида оилалардаги келишмовчилик ва ажримларнинг олдини олишда шариат ва қонуннинг тутган роли, никоҳ ва талоқ масаласида ўзбошимчаликка йўл қўймаслик, оилада эр ва хотиннинг шаръий ва қонуний ҳуқуқлари, оилавий муносабатларни тартибга солиш каби муаммоларга алоҳида тўхталиб ўтган. Хусусан, муаллиф ҳанафий мазҳаби қоидалари асосида Ўзбекистон Республикасининг Оила кодексидаги Никоҳ ва никоҳнинг тугатилишига оид баъзи моддаларга тўлдириш ва қўшимчалар киритиш бўйича ўз таклифларини билдириб ўтди.

Тақдимотдан сўнг, Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Музаффар Комилов, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон Ишматбеков, Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори Шовосил Зиёдов, ТИИ “Ақоид ва фиқҳий фанлар” кафедраси катта ўқитувчиси Муҳаммад Айюбхон Ҳомидов ва профессор Бахтиёр Тўраев китобнинг аҳамияти ҳақида гапириб, муаллифнинг меҳнатини юқори баҳолаб, зарур ўринларда ўз таклифларини бердилар.

“Шариат ва Ўзбекистон кодексида Оила ҳуқуқи: ҳанафийлик мазҳаби асосида никоҳ ва талоқ масалалари” китобининг бўлимлари

Мазкур китоб асосий 3 бўлимдан иборат бўлиб, биринчи бўлимда муаллиф диёримизда оила ҳуқуқи институтининг тарихий ривожланиш босқичларини ёритиб ўтган. Хусусан, ўрта асрлардан то ХХ асрнинг биринчи чораги давригача оила муносабатлари шаръий қоидалар асосида бошқарилгани, кейинчалик совет мустамлакаси даврида диний урф-одатлардан ташқари, оила муносабатлари асосан совет ҳукумати томонидан қабул қилинган қонунлар асосида белгилангани ҳақида илмий маълумотларни келтириб ўтган.

Иккинчи бўлимда, шариъат ва қонунда никоҳ тушунчаси, никоҳ тузишнинг шартлари, никоҳдан олдин тиббий кўрикдан ўтиш масаласи, эр-хотинниг ўзаро ҳуқуқ ва мажбуриятлари каби мавзуларни қиёсий таҳлил қилиб ўтган.

Учинчи бўлимда, шариъат ва қонунда талоқ (никоҳни тугатилиши) тушунчаси, никоҳдан ажратиш тартиби, никоҳ тугатилганидан кейин келиб чиқадиган ҳуқуқ ва мажбуриятлар каби мавзуларни қиёсий таҳлил қилиб ўтган.

“Шариат ва Ўзбекистон кодексида Оила ҳуқуқи: ҳанафийлик мазҳаби асосида никоҳ ва талоқ масалалари” китобига халқаро миқёсдаги эътирофлар

Миср Араб Республикасининг “Мактабат Ал-Азҳарийя лит-турос” нашриётида араб тилида чоп этилган ушбу китоб мутахассислар томонидан ҳам катта қизиқишга сабаб бўлди. Жумладан, Шайх Муҳаммад Тавфиқ Рамазон ал-Бутий, Дамашқ университети профессори доктор Бадиъ Саййид ал-Лаҳҳам, Шайх Исмоил Булбул ҳамда юртимиздаги исломшунос олимлар эътирофига лойиқ деб топилди.

Ушбу китоб яқин келажакда ўзбек тилига таржима қилинса, диний ва ҳуқуқий соҳа мутахассислари, маҳаллалардаги яраштириш комиссиялари, ўқитувчи ва талабаларга ҳамда ёш оилаларга фойдали манба бўлиб хизмат қилади.