Aprel oyining O‘zbek tili va xorijiy tillar fan oyligi deb e’lon qilinishi munosabati bilan, tilshunoslik, adabiyot va madaniyat masalalariga e’tibor yanada kuchaymoqda. Ushbu oylik doirasida milliy adabiyotimiz va tilimiz rivojiga ulkan hissa qo‘shgan mutafakkirlarni eslash, ularning ilmiy-ma’naviy merosini chuqur o‘rganish ayni muddaodir.
Shu munosabat bilan, institutimizda taniqli tilshunos olim, filologiya fanlari doktori, professor Nurboy Jabborov ishtirokida “Alisher Navoiy va milliy til rivoji” mavzusida davra suhbati tashkil etildi. Tadbirda Alisher Navoiyning o‘zbek adabiy tilining shakllanishi va takomiliga qo‘shgan beqiyos hissasi, uning ilmiy-nazariy qarashlari, til siyosatidagi pozitsiyasi hamda hozirgi zamon tilshunosligi bilan bog‘liqlik jihatlari muhokama qilindi.
Alisher Navoiy va til siyosati
Alisher Navoiy nafaqat buyuk shoir va mutafakkir, balki o‘zbek tilining asoschilaridan biridir. U “turkiy tilda ham baland adabiyot yaratish mumkin” degan g‘oyani hayoti va ijodi bilan isbotlagan. Navoiyning “Muhokamat ul-lug‘atayn” asarida forsiy va turkiy tillarni taqqoslash orqali turkiy tilning imkoniyatlarini, so‘z boyligini, ifoda nozikliklarini ochib berganligi — o‘zbek tili tarixida tub burilish yasagan.
Adabiy til me’yorlarini belgilagan shaxs
Navoiy turkiy tilda ijod qilgan holda uni adabiy til darajasiga ko‘tardi, tilning fonetik, leksik va grammatik imkoniyatlarini yuksak badiiy saviyada namoyon etdi. Aynan Navoiy tilida fonetik silliqlik, leksik boylik, uslubiy rang-baranglik va qonuniy grammatik tuzilish uyg‘unlashgan. Bu esa undan keyingi avlodlar uchun tayyor me’yoriy asos bo‘lib xizmat qildi.
Navoiy tiliga tayanuvchi yangi avlod
Bugungi o‘zbek tili o‘z ildizlarini aynan Navoiy tilidan olgan. U yaratgan adabiy til, uning badiiy-estetik mezonlari, so‘z tanlashdagi didi va nazokatini o‘rganish — hozirgi tilshunoslik, tarjima, madaniyatshunoslik fanlari uchun ham dolzarbdir.
Davra suhbatida professor Nurboy Jabborov tomonidan Alisher Navoiyning til me’yorlari, u qo‘llagan sintaktik modellar, so‘z birikmalari va badiiy ifoda vositalari haqida chuqur ilmiy mulohazalar bildirdi.
TII Matbuot xizmati
