O‘zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‘i 1991-yil 18-noyabrda qabul qilingan bo‘lib, u nafaqat mustaqillik va suverenitet ramzi, balki xalqning tarixi, madaniyati, qadriyatlari hamda kelajak intilishlarini o‘zida mujassam etgan murakkab semiotik tizimdir. Bayroq dizaynidagi har bir rang va belgi chuqur ramziy ma’noga ega bo‘lib, ularning tahlili xalqning mentaliteti va falsafasidan xabar beradi.
Ranglar kompozitsiyasi va ma’nolari:
Davlat bayrog‘i gorizontal joylashgan to‘rt rangli besh bo‘lakdan iborat: yorqin moviy, oq va yorqin yashil bo‘laklar orasini ikkita ingichka qizil chiziq ajratib turadi.
Moviy (Azure) rang:
Kosmik va tabiiy ramziylik: Moviy rang (Amir Temur davlati bayrog‘i rangi ham bo‘lgan) — mangu osmon va musaffo suv timsoli. Bu, shuningdek, tiriklik, yaxshilik, donishmandlik, halollik, shon-shuhrat va sadoqat kabi universal qadriyatlarni anglatadi. Turkiy xalqlar madaniyatida bu rangning alohida o‘rni bor.
Oq rang:
Etnik va ma’naviy ramziylik: Oq rang — muqaddas tinchlik, poklik, beg‘uborlik, soflik ramzi. U O‘zbekiston tanlagan yo‘lning musaffo va charog‘on bo‘lishi uchun yaxshi niyat timsoli hisoblanadi. Shuningdek, ichki go‘zallikka, ma’naviy komillikka intilishni ifodalaydi.
Yashil rang:
Tabiiy-ekologik ramziylik: Yashil rang — tabiatning yangilanishi, yosharishi, umid, navqironlik va serne’matlik timsoli. Global miqyosda ekologik harakatlarning ramzi bo‘lgan bu rang, O‘zbekistonning boy tabiati va uning gullab-yashnashiga bo‘lgan intilishini aks ettiradi. Islom madaniyatida ham iymon-e’tiqod va qadriyatlar ramzi hisoblanadi.
Qizil chiziqlar:
Hayotiy Kuch Ramzi: Moviy, oq va yashil bo‘laklar orasidagi ingichka qizil chiziqlar — vujudda jo‘shib oqayotgan hayotiy qudrat irmoqlari, energiya va hayotning o‘zini anglatadi. Ular o‘tmish, bugun va kelajakni bog‘lab turuvchi uzluksiz hayotiy rishtani ifodalaydi.
Simvolik elementlarning ilmiy asoslari
Bayroqning yuqori, moviy bo‘lagining chap tomonida joylashgan yarim oy va o‘n ikkita besh qirrali yulduz tasvirlari ham chuqur ramziy ma’noga ega.
Navqiron yarim oy:
Tarixiy va Mustaqillik Ramzi: Yarim oy O‘zbekiston xalqining ko‘p asrlik an’analariga, jumladan, Islom sivilizatsiyasiga borib taqaladi. Ayni paytda u qo‘lga kiritilgan mustaqillikning yorqin ramzi, musaffo osmon va tinchlikning timsoli.
12 yulduz: Astronomik va Kosmik Ramziylik: 12 raqami O‘zbekiston xalqi madaniyatining qadimiyligi bilan bog‘liq bo‘lib, uni komillikka, o‘z tuprog‘ida saodatga intilishi ramzi sifatida tushunish lozim.
Munajjimlik (Astrologiya): 12 yulduz burjning 12 belgisini, ya’ni mukammallik, uzluksizlik va abadiylik siklini anglatadi.
Tarixiy yilnomalar: Bu tasvir qadimgi yilnomalar, shuningdek, tarixiy 12 oylik oy taqvimi bilan bevosita aloqador.
Joylashuv tahlili: Yulduzlar pastdan yuqoriga qarab 5, 4 va 3 tartibida (gipotetik uchburchak shaklida) joylashgan bo‘lib, bu kompozitsiya ma’naviy yuksalish va barqarorlikni ifodalaydi.
O‘zbekiston Respublikasi davlat bayrog‘i oddiy emas, balki murakkab semantik tuzilma bo‘lib, uning ranglari va belgilari tizimi xalqning tarixiy o‘tmishini (moviy rang), ma’naviy qadriyatlarini (oq rang), tabiiy boyligini va kelajakka umidini (yashil rang), hamda hayotiy qudratini (qizil chiziqlar) ilmiy asosda ramzlaydi. Yarim oy va 12 yulduz esa O‘zbekistonning suveren davlat sifatidagi mustaqil mavqeini va kosmik-madaniy merosini tasdiqlovchi asosiy elementlardir.
Yoshlar bilan ishlash, ma’naviyat va ma’rifat bo‘limi xodimi Islombek Dadabayev
