Тошкент ислом институтида “Ҳар кунингиз бўлсин Наврўз!” шиори остида ўтказилган байрам муносабати билан институт ўқитувчи ва ходимлари иштирокида футбол мусобақаси ташкил этилди. Мусобақа қизғин курашлар остида ўтиб, шу йилнинг 8-апрель куни “Ижтимоий фанлар” кафедраси ҳамда “Ходимлар” жамоалари финалда ўз омадларини синаб кўрдилар. Ўйин якунида “Ходимлар”жамоаси, “Ижтимоий фанлар” кафедраси жамоаси устидан 5:2 ҳисобида ғалаба қозониб, мусобақанинг мутлақ ғолибига айланди. Шундай қилиб, фахрли биринчи ўрин “Ходимлар” жамоасига, иккинчи ўрин “Ижтимоий фанлар” кафедраси, ҳамда учунчи ўрин “Ақоид ва фиқҳий фанлар” кафедраси жамоаларига насиб этди. Мусобақанинг тақдирлаш жараёни ҳам ҳаяжонли дақиқаларга бой бўлди. Турли номинациялар бўйича ғолиблар эълон қилинди: – “Энг яхши ўйинчи” номинацияси бўйича “Ақоид ва фиқҳий фанлар” кафедраси жамоасида ўйнаган Аброр Мухтор Алий тақдирланди. – “Энг яхши ҳужумчи” номинацияси бўйича “Ижтимоий фанлар” кафедраси жамоасида ўйнаган Козимхон Асроров тақдирланди. – “Энг яхши тўпурар” номинацияси бўйича ғолиблик “Ходимлар” жамоаси аъзоси Акром Умаровга насиб этди. – “Энг яхши дарвозабон” номинацияси бўйича ғолибликни “Ходимлар” жамоаси аъзоси Абдуҳаким Олимов қўлга киритди. – “Энг яхши ҳимоячи” номинацияси бўйича ғолиб “Ходимлар” жамоаси аъзоси Ҳошимжон Аманов бўлди. Мусобақа якунида ғолиблар ҳамда барча иштирокчилар қимматбаҳо совғалар ва «Мақтов ёрлиқ» лари билан тақдирландилар. “Ижтимоий фанлар” кафедраси кабинет мудири М.Баймиров 529

Ислом тарихчиси, етук олим Шайх Абу Усома Маҳмуд ибн Шокир Сурия пойтахти Дамашқнинг шимоли-шарқида жойлашган Ҳараста вилоятида рамазон ойида ҳижрий 1351-йили (мил. 1932) таваллуд топган. У дин-диёнат, илм ва саҳоват билан машҳур бўлган оилада тарбия топди. Маҳмуд ибн Шокир ҳижрий 1371-йил (мил. 1952)га қадар бошланғич ва ўрта босқичларда таълим олди. Шаръий илмларни баъзи аҳли илмлардан ўз юртининг масжидларида ўрганди. Сўнгра Сурия (Дамашқ) университетининг география факультетига кириб, 1956-1957-йилларда ушбуфакултетнитугаллайдивагеографиянингбашарий, табиий ва иқлимий тоифадаги дипломни қўлга киритади. Кейинчалик у мажбурий ҳарбий хизматга офицерлар олий мактабига киради. У ердан офицер унвонини олиб чиқади. 1960-йил Суриянинг Фаластин билан чегарадош ҳудудига артилерия офицери сифатида юборилади. Ҳарбий хизматдан кейин тадрисга қайтади ва Суриянинг турли минтақаларида талабаларга дарс беради. Маҳмуд Шокирни ислом уммати, уларнинг Аллоҳ таоло динидан узоқлашиб кетгани натижада дунё таммадунидан орқада қолиб хорлик ва заифлик ҳолига тушиб қолгани жуда қаттиқ хавотирга соларди. У Ислом тарихи, унинг тармоқларини ўрганишга қаттиқ бел боғлади ва бунга чуқур меҳр қўйди. Маҳмуд Шокир Аллоҳ таолонинг унга бўлган инояти–етук истеъдод, илмий салоҳият ва изланувчанлиги билан ўзи танлаган ва меҳр қўйган  Ислом тарихи илми ривожига ката ҳисса қўшди ва бу соҳанинг йирик намоёндасига айланди. У ислом тарихига оид китобларни янгича йўналишда тасниф қилди. Маҳмуд Шокир Исломнинг ўтмиши ва бугунини ёритишда ўзининг нозик ва ёрқин ифодаси билан ажралиб турган. Ислом ва унинг шонли тарихига мусташриқлар ва уларнинг издошлари томонидан ёғдирилган туҳмату бўхтонларга ўзининг илмий асарларида асосли равишда раддиялар берган. У ҳижрий 1392- йили (мил. 1972) Саудия Арабистони мамлакатига кўчиб ўтади ва Имом Муҳаммад ибн Сауд ислом университетига айланган илмий институтлар ва университетлар бошқармаси билан шартнома тузади. Саудия Арабистонининг Ар-Риёз ва Ал-Қосим шаҳарларида ислом тарихи ва география фанлари профессори бўлиб ишлаган. У география ва ислом тарихига оид ўқув режа ва дастурларни ишлаб чиқишда бевосита қатнашган. Маҳмуд Шокир “الفكر الإسلامي الصحيح” китобини ёзишда қатнашиб, турли бузғунчи ғояларга қарши раддиялар берган. Шунингдек у магистир ва доктирлик каби илмий ишларнинг бир қанчасига раҳбарлик қилган. Бу кишининг икки юздан ортиқ исломий фикр, тарих ва географияга оид китоблари бўлиб, дунёнинг турли тарафидаги ёшу қари уларни севиб мутоала қилади. Бу зотни дунёга танитган шоҳ асар йигирмадан ортиқ жилдли «Ат-тарихул исламий» китоби бўлиб, уни Ислом тарихига оид энциклопедия дейиш мумкин. Бундан ташқари мусаннифнинг “Осиёдаги мусулмон халқларининг ватанлари” силсиласи таркибига кирувчи “Ғарбий Туркистон” асари 1970-йили биринчи марта чоп қилинган бўлиб, унда Туркистон, Қозоғстон, Ўзбекистон, Тукманистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Россиянинг мусулмонлар яшайдиган минтақалари ҳақида сўз юритган. Хусусан, мусанниф “Ғарбий Туркистон” асарида Ўзбекистон ҳақида сўз юритиб, унинг аҳолиси, жойлашган ҳудуди ва бу ҳудудда олдин мавжуд бўлган давлатлар ва кейинчалик юз берган советлар истилосини зикр қилади. Яна шунингдек Ўзбекистоннинг Тошкент, Самарқанд, Хива ва Бухоро каби йирик шаҳарларини ҳамда бу ҳудуднинг ката сув ресурслари ҳисобланган Сирдарё, Амударё ва Зарафшон дарёларини алоҳида зикр қилган. Кўпчилик мазкур «Ат-Тарихул исломий» китобининг соҳибида машқлик муаррих Маҳмуд Шокир Абу Усомани «Рисолатун фит-торийқи ила сақофатина» асарининг муаллифи, муҳаддис, шайх Маҳмуд Шокир Абу Феҳир билан адаштиради. Суриялик олим, муаррих, шайх Маҳмуд Шокир 2014 йил 23 ноябр, якшанба куни тонгда Саудиянинг пойтахти Риёздаги уйида вафот этди. Аллоҳ таоло бу зотни Ўзининг раҳмати ила ўрасин, бутун инсониятга, хусусан, ислом умматига қолдирган илмий меросини ва барча...

Ҳаётнинг барча жабҳаларини қамровчи Ислом аёллар ҳақ-ҳуқуқларига ҳам катта эътибор берди. Аёл энг муносиб ўрнини Исломдан топди. Асри саодатда саҳобиялар ўртасида илмлари, зеҳнлари билан ажралиб турган аёллардан Ҳазрат Оиша, Ҳафса, Умму Салама, Карима бинтул Микдол, Умму Кулсум бинти Уқба, Оиша бинти Саъдларнинг номлари тарихда қолган. Жорий йилнинг 26-март куни  Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтида “Қиймати борнинг ­ қадри бор”  мавзусида маънавий-маърифий тадбир ўтказилди. Унда Тошкент ислом институти Матбуот хизмати котиби Аброр Мухтор Алий, аёл устоз-ходимлар ва инситутнинг барча талаба қизлари иштирок этди. Тадбирда устоз сўзга чиқиб, ҳозирги кунгача давом этиб келаётган турли оқимлар, уларнинг зарарларига қарши курашда хотин-қизларнинг айниқса ислом билим юртлари талаба қизларининг бурч ва вазифалари ҳақида атрофлича тўхталиб ўтди. Жумладан, Исломда қадр топган аёлларни мисол келтириб: “Ислом аёлларнинг илм эгаллашлари учун қулайликлар таъмин этмоқда. Мақсад жамиятнинг фойдали бир аъзоси, миллати, ватани, давлатига манфаат етказувчи инсон бўлиб етишиш ва етиштиришдир. Ислом аёлни жаҳолатдан кутқариб, юксалтирди, шарафлади. Жамият аёлларга ҳурмат билан қарайдиган бўлди, аёлларнинг иқтидорлари, қобилиятларини омма тан олди. Шунингдек интернетдан оқиб келаётган турли хил ахборот ва маълумотларни таҳлил қилиш, уларга муносабат билдириш, оқибатда ҳар хил фитналарга сабаб бўлиб қолишини таъкидлаб ўтди. Исломга кўра, аёл ва эркак бир бутуннинг икки парчаси кабидир. Бир-бирларини тўлдирадилар. Чунки ҳадиси шарифда: “Аёллар эркакларнинг (тўлдирувчи) парчасидир”, дейилган. Маънавият, маърифат ва иқтидорли талабалар билан ишлаш бўлими, талаба қизлар билан  ишлаш бўйича услубчи З.Суярова 381

Президент Шавкат Мирзиёев Сурхондарё вилоятига ташрифи давомида Термиз яқинидаги Султон Саодат мақбарасини зиёрат қилди. Президент ушбу қадамжо улкан маънавий мерос, мусулмонлар учун табаррук маскан эканини қайд этиб, унинг тарихини мукаммал ўрганиш, халқимизга ва чет элликларга етказиш зарурлигини таъкидлади. «Қаерга боришимиздан қатъи назар, Ислом цивилизацияси маркази, Самарқандда Имом Бухорий маркази, мана, Ҳадисшунослик мактабини очганимиз, бунинг тагида жуда катта илоҳий куч бор. Худди алифбога ўхшаб нолдан бошлаяпмиз. Ислом цивилизация деганимиз – цивилизацияга асосланган нуқтаи назаридан, бу ҳақиқатдан буюк ерлигини асослаб бераётган манбаларни баралла айтишимиз керак. Араб тилини ҳам ўқита олмадик. Ҳозир араб давлатлари замонавий тилга ўтиб кетган. Иккинчидан, таржима қилиш нуқтаи назаридан, жуда катта қўлёзмаларимиз бор. Бироқ, уларнинг таржимасига ҳали қўл урмаганмиз. Ёшларимизга, халқимизга, уларнинг онгига етадиган тилда, замонавий тилда айтишимиз керак. Мусулмон давлатларга борилса, уларда катта-катта кутубхоналар, марказлари бор, ҳавасинг келади. Улар 15-20 йилда анча олдинлаб кетди. «Султон Саодат» мажмуаси, саййидлар сулоласи Пайғамбаримизнинг бешинчи авлодига тегишли. Очиқ айтсак, шу билимимизни, шу бойлигимизни, Ислом – нур эканини одамлар тарбиясига сингдира олмадик. Фожиамиз мана шунда», – деди давлат раҳбари. «Ҳар йили ўнтагина мўмин-мусулмонни тарбия қилолсак, тасаввур қилинглар, муҳит қандай ўзгаради. Вақт-соати келди, саккиз юзинчи йилдан бошлаб мана шу тарихни тиклаб, одамларимизга ана шу илмий асосларни етказсак, бу ҳам маърифат бўлади», – деб айтган президент. Манба: kun.uz 329

Умумий маълумотлар: Куняси: Абул Аббос. Лақаби: Саффоҳ[1] Исми: Абдуллоҳ ибн Муҳаммад ибн Али ибн Абдуллоҳ ибн Ал-Аббос ибн Абдулмуттолиб ибн Ҳошим. Халифалик қилган даври: 4 йил бўлиб, ҳижрий 132-136, милодий 750-754 йиллар. Шахсий маълумотлар: Яшаган йиллари: Ҳижрий 104-106, милодий 721-754 йиллар. Туғилган жойи: Уммавийлар давлатидаги Хамийма деган жой. Вафот топган жойи: Ал-Анбар Аббосийлар давлатида. Вафот этиши сабаби: Сувчечак касаллиги сабабли. Аёли: Умму Салама Ал-махзумий. Фарзандлари:  Ўғли Муҳаммад ва  қизи Ройта. Онаси: Ройта бинти Убайдуллоҳ ал-Ҳарития. Отаси: Муҳаммад ибн Али ибн Абдуллоҳ ибн Ал-Аббос абу Жаъфар Ал-Мансур. Биродарлари: Иброҳим, Мусо ва Яҳё. Сулоласи: Аббосийлар. Диёнати: Мусулмон, сунний. Амирул мўминун Абу Абдуллоҳ Ас-Саффоҳ Аббосийлар сулоласининг биринчи халифасидир. У 26 ёшлигида исломий давлатни бошқаришга тайинланди. У мусулмон халифаларининг ўн тўққизинчиси эди. Боболари абдул Муттолибда Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам билан туташадилар. Оналари Рийтотул Харисия бўлиб, таваллудлари Шом диёридаги Ҳамимада бўлган. Бу вақтда халифалик уммавийлар қўлида эди. Ёшликлари уммавийлар халифаси Марвон ибн Муҳаммад акаси Иброҳим имомни олиб қўйгунига қадар шу ерда ўтди. Шундан сўнг улар кўфага кўчиб ўтдилар.  Марвон ибн Муҳаммад қўлида акаси вафот топганидан сўнг у аббосийлар давлатини  тузишга қаттиқ киришди. Унга қарши чиқишга бир неча бора уринди, аммо бу ишни ёлғиз ўзи қила олмагач, Абу Муслим Хуросонийнинг ёрдамига таянган ҳолда аббосийлар давлатини тузишга муваффақ бўлди. Кўфани ўзига пойтахт қилиб олди. Кейин эса пойтахтни Анбарга кўчирди. Бироқ унинг халифалиги узоқ давом этмади. У Анбарда сувчечак касали туфайли вафот этди. Бор йўғи тўрт йил 132-136 йиллар мобайнида халифалик қилди. Вафотига қадар Умму Салама бинти Яъқуб ал-Махзумий исмли аёл билан оила қурган бўлиб, Муҳаммад исмли ўғил ва Ройта исмли қизнинг отаси эди. У ўзи ҳаётлик вақтида Абу Жаъфар ал-Мансурни халифа қилиб тайинлади. У Абу Абдуллоҳ Ас-Саффоҳнинг ўрнига бошқарувни ўз қўлига олди. Болалик ва ўспиринлик даврлари: Юқорида айтиб ўтганимиздек, Урдундаги Хамийм деган қишлоқда  104 (721) йилда таваллуд топган. Шу ерда тарбияланиб катта бўлдилар. Бу вақтда Муҳаммад ибн Марвон халифа эди.  У 132 йилда Абул Аббоснинг акаси Иброҳим ҳақида сўраганида (сўралишининг сабаби, у аббосийлар халифалиги қарор топишини даъват қилиб юрган эди) унга Иброҳимнинг Балқода эканлигини хабарини беришди. У Дамашқ ноибига Иброҳимни келтиришини айтиб мактуб ёзди. Дамашқ ноиби бир кишига Иброҳимни сифатлаб берди ва уни олиб келишга юборди. Ҳалиги элчи келиб абу Аббосни Иброҳим деб ўйлади ва уни тутиб олиб кетишга чоғланганида, бир киши у Иброҳим эмаслигини айтиб Иброҳимни кўрсатди. Иброҳимни олиб кетишар экан онаизори дод солиб қолди. Шу чоғда Иброҳим кетар олдидан Аббосийлар халифалигини тузинглар, дея васият қилиб кетди. Ва яна Кўфага бориб яшашлари лозимлигини ҳам айтди. Ушбу воқеа бўлиб ўтган кундаёқ Абу  Аббос оиласи ва 6 та амакиси билан Кўфага кўчиб кетди. Кўфа аҳли Иброҳимни ўлдирилганини билганларидан кейин, Аббосийларни ҳокимият тепасига келишларини хоҳладилар.  Абу Салама Ал-Хилал  эса Али ибн Абу Толибнинг авлодлари ҳокимият тепасига келиши тарафдори эди.  Бу борада кўфанинг кибор амалдорлари билан  маслаҳат қилди. Аммо улар унинг фикрини қўллаб қувватламадилар. Уларнинг аксарияти аббосийлар халифаси ҳокимият тепасига келишини ёқлагач улар  Абу Аббос Ас-Саффоҳнинг олдига келиб байъат беришди. Бу пайтда Саффоҳ 26 ёшда эди. Аббосийларнинг ҳокимиятни қўлга олишга интилишларига яна бир омил. Абу Ҳошим Муҳаммад ибн Абдуллоҳ бир куни Уммавийлар халифаси Сулаймон ибн Абдулмаликни зиёрат қилишга келади.  Сулаймон...