Истиқлолимиз  қўлга киритилгач ҳаётимизниг барча соҳаларида кўплаб ютуқларга, улкан неъматларга эришдик. Аста-секин ҳаётимиз фаровонлашиб, ота-боболаримиз орзу қилган тинчлик-хотиржамликдек неъматни тотиб кўриш бахти насиб этди.  Мана шу муваффақият ва ривожланишлар  замирида қанча-қанча машаққатли меҳнатлар, канчадан қанча омиллар мавжуд. Тинчлигимиз барқарор бўлишига энг катта омиллардан бири “Конституция – бош Қомусимиз” деб айтсак адашмаган бўламиз. Маълумки, халқимиз “8 декабр – Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинган кун”ни  дам олиш куни, байрам сифатида нишонлаб келади. Ҳар йили мамлакатимиз миқёсида кўплаб олий ва ўрта махсус ўқув юртлари, мактаблар ва бошқа бир қанча  идораларда “Конституциямиз қабул қилинган кун” муносабати билан турли тадбирлар, давра суҳбатлари ўтказилиб келинмоқда. Шу муносабат билан Тошкент ислом институти “Таҳфизул-Қуръон” кафедрасида  кафедра мудири Жалолиддин домла  Ҳамроқулов кафедра талабалари билан “Конституция – фаровонлигимиз омили” мавзусида давра суҳбати ўтказдилар. Тадбирда Жалолиддин домла  Ҳамроқулов дастлаб собиқ шўро тузуми даврида ота-боболаримизнинг бошдан кечирган қийинчиликлари, машаққатли ва фидокорона меҳнатлари, уларнинг эвазига эса раҳмат ва мукофот ўрнига олган “совға”лари ҳақида гапириб ўтдилар. Кейин    Ўзбекистонимизнинг мустақилликка эришиш жараёни, бу йўлда бошдан кечирилган турли хил синовлар айтиб ўтилди. Ундан сўнг Конституциямизнинг қабул қилиниш жараёнлари, Қонунлар киритиш борасидаги таклифлар, Қонунлар қабул қилишда  инсон манфаатлари устуворлиги танлаб олингани ҳақида маълумотлар бериб ўтдилар. Сўнгра Конституциямиз туфайли бизларга берилган ҳуқуқ ва эркинликлар, ҳаётимиз дахлсизлиги ва кафолатлари ҳамда Қомусимизнинг бошқа давлатлар Конституцияларидан устунлик жиҳатлари ва фарқларини ҳаётий мисоллар билан келтириб ўтдилар. Яна Конституциямиз бизнинг менталитетимизга, миллий қадриятларимизга мос тарзда тузилагани ва шу туфайли халқимизга ҳамда динимизга кўплаб манфаатлар олиб келганига алоҳида эътибор қаратдилар. Тадбир сўнгида Жалолиддин домла барча кафедра устозлари ва талабаларини “Қомусимизнинг 25 йиллиги” билан муборакбод этиб, юртимиздаги тинчлик-хотиржамлик ва турмушимизнинг барча соҳаларида олиб борилаётган ислоҳотлар ва муваффақиятлар  учун доимо шукроналик ила ҳаёт кечириб боришликка чақирдилар. Ахматқулов Элёржон  “Таҳфизул-Қуръон” кафедраси кабинет мудири 384

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни яхши кўриш ҳақида сўз кетар экан, аввало бу муҳаббат, иймон тақозоси экани таъкидланади. Чунки у зотни яхши кўрмагунча, яхши кўрганда ҳам барча инсонлардан кўра яхши кўрмагунча киши иймон таъмини тота олмайди. Бу ҳақида у зотнинг ўзлари бундай хабар берганлар: عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ وَلَدِهِ وَوَالِدِهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизлардан бирортангиз токи мен унга боласидан, отасидан ва барча инсонлардан севикли бўлмагунимча мўмин бўла олмайди”, дедилар”. Муслим ривоят қилган. Дунёда ҳеч бир инсон Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламчалик яхши кўрилиб, мақтов билан ёд этилмаган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг доимий мақталган, улуғланиб мадҳ этилган зот эканлари Муҳаммад деб номланишларида ҳам ўз аксини топган. У зотни Аллоҳ таолонинг Ўзи улуғлаб мадҳ этган, фаришталар ҳам, пайғамбарлар ҳам мадҳ этганлар, у зотни таниган инсонлар доимо у зотни мақтаб мадҳ этиб келганлар. Чунки у зотнинг сифатлари дўсту душман ҳамманинг ҳузурида энг мақтовли сифатлар бўлган. Уламолар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бўлган муҳаббатни икки даражага ажратганлар: Фарз даражадаги муҳаббат; Фазилат даражадаги муҳаббат. Фарз даражадаги муҳаббат деганда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга ваҳий билан билдирилган барча ҳукмларни рози бўлиб, улуғлаб ва тўлиқ таслим бўлиб, қабул қилиш тушунилади. Яъни, у зот келтирган барча шаръий ҳукмларини муҳаббат билан қабул қилиш, ҳар бир мўмин кишига фарз ҳисобланади. Фазилат даражадаги муҳаббатда эса, барча ишларда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига эргашиб яшашни яхши кўриш тушунилади. Яъни, ейиш-ичиш, кийиниш, муомала ва ҳоказо ҳаётнинг ҳар бир жабҳасида у зотнинг кўрсатмаларини ўрнак қилиб яшашга муҳаббатли бўлиш, ҳар бир мўмин киши учун улуғ фазилат бўлади. Маълумки киши “Ла илаҳа иллаллоҳ Муҳаммадун Расулуллоҳ” (Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, Муҳаммад алайҳиссалом Аллоҳнинг элчисидир) дейиш билан мусулмонга айланади. Муҳаммад алайҳиссаломни Аллоҳнинг элчиси деб эътироф этишнинг ўзи у зотнинг буйруқларига бўйсунишни, берган хабарларини тасдиқлашни, Аллоҳга у зотнинг кўрсатмаларига кўра ибодат қилишни тақозо қилади. Шу маънода у зотни яхши кўриб улуғлаш, ибодат ҳисобланади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни ҳақиқий таниш орқали у зотга нисбатан қалбда муҳаббат юзага келади. Шу муҳаббат туфайли киши у зотни ҳамма инсонлардан яхши кўрадиган бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни энг яқиндан таниган зотлар, яъни саҳобалар у зотни улуғлаб яхши кўришда ҳам бошқаларга намуна бўлганлар. “Шарҳу шифо” асарида қуйидаги ривоят келтирилган: Али розияллоҳу анҳудан Расулуллоҳга бўлган муҳаббатларингиз қандоқ эди, деб сўрашганларида у зот: “Аллоҳга қасамки, у зот бизга молларимиздан ҳам, болаларимиздан ҳам, оталаримиздан ҳам, оналаримиздан ҳам, чанқоқ кишига салқин сувдан ҳам маҳбуброқ эдилар”, дея жавоб берганлар. Ибн Касир роҳматуллоҳи алайҳнинг “ал-Бидая ван-Ниҳая” асарларида қуйидаги ривоят келтирилган: “Мушриклар асирга тушган Зайд ибн Дасина розияллоҳу анҳуни ўлдириш учун ҳарамдан ташқарига олиб чиқдилар. Шунда Суфён ибн Ҳарб у зотдан: эй Зайд сендан Аллоҳ номи билан сўрайман ҳозир сенинг ўрнинга Муҳаммад бўлиб биз уни ўлдиришимизни , сен эса уйингда бўлиб қолишни хоҳлайсанми, деди. У зотнинг жавоблари бундай бўлди: “Аллоҳга қасам ичиб айтаманки, Муҳаммад алайҳиссалом ҳозир ўз ўринларида бўлиб у зотга азият берадиган бир тикан қадалиши эвазига ҳам уйимда ўтирган бўлишимни истамайман”.  Бу гапни эшитган Абу Суфён: “Муҳаммаднинг саҳобалари уни яхши кўрганларидек, бирор инсоннинг бировни яхши кўрганини учратмаганман”,...

Бугун, 1 декабр қиш фаслининг илк куни. Фасллар, хусусан қиш мўмин ҳаётида қандай аҳамият касб этади? Ушбу мақолада қиш фасли ва ундаги нафл ибодатлар қилишнинг фойдалари тўғрисида сўз юритилади. Омир ибн Масъуддан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қишдаги рўза салқингина ўлжадир”, дедилар”... - "Ақоид ва фиқҳий фанлар" кафедраси катта ўқитувчиси Абдулқодир Абдур Раҳим

Бизларга умр неъматини берган Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин! Ҳидоят йўлларини ўргатган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга дуруду саловатлар бўлсин! Инсон ўзига берилган барча илоҳий неъматларга доимо шукр қилиши, ҳаётда дуч келадиган ҳар қандай синов, қийинчилик ва мусибатларга сабр қилиши ва Аллоҳ таолонинг раҳматидан умидвор бўлиб яшаши лозим. Минг бор афсуслар бўлсинки шундай тинч, осуда кундан-кунга ривожланиб бораётган, жаннатманонд юртимизда айрим шахслар сабрсизлик қилиб, берилган ҳаёт неъматига шукр қилиш ўрнига, ўз жонига қасд қилаётганлари барчамизга сир эмас. Улар бу қилаётган ишлари қанчалик гуноҳ эканлигини билганларида, албатта бундай қилмаган бўлардилар. Зеро бу борада муҳаддислар султони юртдошимиз Имом Бухорийнинг “Саҳиҳ Бухорий” китобида қуйидаги ҳадис ривоят қилинган: Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:“Кимки тоғдан ташлаб ўзини ўлдирса, жаҳаннам ўтида ўзини у ёқдан бу ёққа ташлаб, абадул-абад куяди. Кимки заҳар ичиб ўзини ўлдирса, жаҳаннамда ҳам ўша заҳар қўлида бўлиб, ундан ича-ича абадул-абад ўтда куяди. Кимки ўзини бирор тиғ билан ўлдирса, жаҳаннамда ўша тиғ билан унга азоб берилиб, абадул-абад ўтда ёнади”, дедилар”. Бошқа ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки ўзини ўзи бўғиб ўлдирса, дўзахда ҳам шу хил азобга қолади ва кимки ўзини жароҳатлаб ўлдирса дўзах аловида ҳам ҳудди шундай аловга қолади”, дедилар. (Имом Бухорий ривоят қилган). Аллоҳ таоло ҳадиси қудсийда:  “Бандам ўзини-ўзи ўлдириб, Менинг унга берган умримга шукр қилмай шошилди. Шунинг учун жаннатни абадий ҳаром қилдим”, деб марҳамат қилган. (Имом Бухорий ривоят қилган). Парвардигорни бандаларига ҳисобсиз берган неъматларининг ичида энг бебаҳоларидан бири умр-ҳаёт неъматидир. Ҳар бир инсон умрини ғанимат билиб, эл-юртга, жамиятга манфаати етадиган амаллар билан безаши, ота-оналарини хизматларини қилиб, уларни дуоларини олиши, фарзанду набираларига таълим-тарбия бериб, келажакда комил инсон қилиб етказиши лозим. Ҳаётида юз берган баъзи машаққатларни енгиб ўтишда сабр қаноатли бўлиши керак. Аллоҳ таоло Бақара сурасининг 153 оятида: « Эй, имон келтирганлар! Сабр ва намоз билан (Мендан) ёрдам сўрангиз! Албатта, Аллоҳ сабр қилувчилар билан биргадир.»[1], деб марҳамат қилган. Қуръони каримда сабрга даъват кўп такрорланади. Чунки Аллоҳнинг амрига итоат қилишда ҳам, гуноҳдан сақланиш, йўлдаги тўсиқларни енгиш учун ҳам, заифлик келиб қолганда ҳам, ҳавои нафсни жиловлаш учун ҳам сабр керак. Ўтган уламоларимиздан бирлари сабрни умумий тарзда учга бўлганлар: Биринчиси: Аллоҳ ҳаром қилган нарсалардан ва гуноҳлардан сақланишга сабр. Иккинчиси: тоат ва қурбат ҳосил қилиш учун сабр. Учинчиси: етадиган мусибат ва қийинчиликларга сабр. Демак, мўмин-мусулмон банда мазкур қийинчиликларни енгиш учун катта микдордаги сабрга эга бўлиши керак. Аммо ҳамма нарсанинг чегараси бўлганидек, гоҳида сабр ҳам тугаши, сусайиши мумкин, бундай ҳолатда намоз ёрдамга келади. Намоз битмас-туганмас ёрдамчи, кучга куч, қувватга қувват бахш этувчи, қалбга мадад берувчи, сабрга сабр қўшувчи, сокинлик ва хотиржамлик манбаидир. У ожиз, заиф одамни қувват ва ёрдамнинг асл манбаи бўлмиш Аллоҳ таолога боғловчи воситадир. Шу боис Аллоҳ таоло қийинчилик ва машаққатлар остонасида турган Ислом умматини сабрга ва намозга чақирмоқда. Ва ортидан: “Албатта, Аллоҳ сабрлилар биландир”, деб таъкидламоқда. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом ҳадисларидан бирида: “Мўминнинг иши ажойиб, Аллоҳ унга нимани қазо қилса ҳам, яхшилик бўлади. Хурсандлик етса, шукр қилади, яхши бўлади. Мусибат етса, сабр қилади, яхши бўлади”, деганлар. Бўлар бўлмас ишларга диққат бўлавериш, ўтган кундаги битмаган юмишларию хатоларига, эриша олмаган мақсадларига афсус чекавериш инсон ҳаётини оғирлаштиради, кунини зулмат, тунини ғурбатга айлантиради. Бошимизга келган мусибатни...

Юртимизда ҳар қайси хонадонда, турли йиғин ёки маъракаларда фотиҳага қўл очилганда ёшу қари, эркагу аёл – барчамиз Яратгандан тинчлик, осойишталик сўраб дуо қиламиз. Албатта, тинчлик. Бу нақадар улуғ неъмат, қут-барака, тараққиёт гарови, орзу-интилишларимиз, эзгу ниятларимиз рўёбининг муҳим кафолатидир. Зеро тинчлик бор жойдагина юракка эзгу мақсадлар сиғади. Психологлар таъкидлашича, хотиржамлик инсоннинг энг муҳим руҳий эҳтиёжи бўлиб, шахс соғлиги, жамият барқарорлигини таъминлашда катта ўрин тутади. Инсонда осойишталик ва хотиржамлик ҳисси бўлсагина, кўзлаган мақсадлари йўлидаги саъй-ҳаракатлари самарали бўлади ва муваффақиятга эриша олади. Ҳа, бежизга Иброҳим алайҳиссалом “Эсла, Иброҳим шундай демишки: “”Эй Роббим, бу юртни омонлик юрти қилгин…” (Иброҳим , 35)  дея дуо қилмаган эдилар. Тарихий мисол: Тинч бўлган юртда илм-фан, маданият ривожланади. Тарихга назар ташласак қайси юртда тинчлик ҳукмрон, подшолари адолатли бўлса у ерда илм фан ривожланган. Бир вақтлар “Қуббатул ислом” дея ном олган Бухоро шаҳри, “Қуббатул илм вал адаб” дея ном олган Шаҳрисабз шаҳри, ўзининг “Маъмун” академияси билан машҳур бўлган Хоразм шаҳри (агар шунга ўхшаш таърифлар билан санашда давом этсак бундай номлар талайгина топилади) нега кейинги даврларда бу қадар юксакликка чиқмади? Тўғри, кейинги даврларда бир қадар ривожланиш бўлди, лекин халқимиз янги Имом Бухорий, Имом Термизий, Алишер Навоий, Ибн Сино, Беруний, Мирзо Улуғбек, Амир Темур, Жалолиддин Мангуберди каби буюк шахсларни кутаётган эди. Мовароуннаҳр ҳудудида мунтазам тинчлик кузатилмагани, ҳатто бир илдиздан келиб чиққан бўлишига қарамасдан уч хонлик орасида арзимаган сабаблар билан тез-тез уришлар келиб чиқиши. Илм-фан, маданиятнинг ҳам ривожланишига сезиларли равишда таъсир ўтказди. Бу эса хонликларда етарлича камчиликлар бўлганлигидан далолат беради. Ана шундай камчиликлардан бири ўзаро бағрикенглик тушунчасидир. Бағрикенглик тушунчасини фақат “динлараро бағрикенглик” дея тушунмасдан умумийроқ тушунишимиз лозим. Кимнинг фикри бизнинг фикримизга тўғри келмадими демак, унга биз ўз фикримизни сингдиришга уринмаслигимиз лозим. Уч хонликнинг зулм остида қолишига сабаблардан Инсоният тарихига назар ташласак ҳар қандай даврда турли хил манфаатларни кўзлаган гуруҳлар, жамоалар ўз замонасида юзага келган вазиятларга турлича ёндашиши натижасида уруш низолар келиб чиққанлигига гувоҳ бўламиз. Савол туғилади, биз бу ҳолатдан қандай қутуламиз, эндиликда бундай уруш ва низоларни қандай бартараф қиламиз? Бунинг учун инсониятни ягона манфаат йўлига солишга, ҳамманинг онгига мутлоқ бир мафкурани сингдиришга ҳаракат қиламизми? Муаммонинг ечими бу эмас. Зеро, қонли урушларнинг айни сабаби ҳам мана шу – ўз фикрини, ғоясини бошқаларга сингдиришга уринишдан келиб чиққан. Демак, бу муаммони бартараф этиш учун ўз манфаатимиз йўлида хизмат қилувчи ғояларни тарғиб қилишимиз эмас, балки ўзгача қарашлар  ва ҳаракатларга ҳурмат билан муносабатда бўлишимиз, бир сўз билан айтганда, “бағрикенглик маданияти” байроғи остида бирлашишимиз кераклиги аён бўлмоқда. Бизнинг муқаддас ислом динимизда эътиқод эркинлиги очиқ ойдин эълон қилинган. Бақара сурасининг 256- оятида “Динда зўрлаш йўқ” дея Аллоҳ таоло марҳамат қилади. Қаерда бағрикенглик етишмас экан у жойда хотиржамлик бўлмайди. Бунинг яққол далили сифатида яқин кунларда бўлиб ўтган “Мянма қирғинлари”, Арабистон ярим оролида кечаётган “сунний-шиа” тортишувлари мисол бўла олади. Мустақиллигимизнинг дастлабки кунларидан бошлаб жамиятимизда барқарорликни таъминлаш, фуқароларимизнинг тинчлиги осойишталигини асраш асосий вазифалардан бирига айланди. Биринчи президентимиз И. Каримов: “Инсоннинг энг устувор ва муқаддас ҳуқуқларидан бири бу тинч яшаш ҳуқуқидир. Давлат ва жамиятнинг бурчи ана шу ҳуқуқни барча қонуний воситалар билан кафолатлаб беришдир”, дея таъкидлаган эдилар.        Шундай муҳим жиҳатлар эътиборга олинган ҳолда юртимизда “ўзаро бағрикенглик”, “миллатлараро тотувлик”, “диний бағрикенглик”ка жуда катта аҳамият берилмоқда....