Абдуллоҳ ибн Қосим Аҳмад ибн Тувлуннинг ўғли Аббоснинг муаллими эди. У айтади: Ибн Тувлун мени тун ярмида ҳузурига чақирди. Тун ярмига келганда қўрқиб йўлга чиқдим. Саройга бордим. Эшикбон ўзининг ортидан юришимни сўради. Ортидан юрдим. Кейин бир қоронғу хонага кириб амирга салом беришимни айтди. Мен кириб салом бердим. Ибн Тувлун мендан “Бу уйда нима қилса бўлади,” деб сўради. Мен “Фикр қилса бўлади,” дедим. У “Нега?” деб сўради. Мен “Чунки кўзни машғул қиладиган ҳеч нарса кўрмаяпман” дедим. У “Жуда ажойиб. Бориб ўғлимга эртага менинг олдимга келишини айт. Лекин келгунча ҳеч нарса емасин!” деди. Мен “Бош устига..” деб чиқиб кетдим ва айтганларини бажардим. Аббос очликка сабри йўқ бола эди. Отасининг олдига боргунча бирон нарса еб олишни қаттиқ илтимос қилди. Мен рухсат бермадим. У айтилган вақтда отасининг ҳузурига кирди. Ибн Тувлун индамасдан узоқ вақт ўтираверди. Сўнг боланинг жуда ҳам қаттиқ оч қолганини кўриб таом ҳозир қилишни буюрди. Ҳар хил ўтлардан пиширилган совуқ бир нарсани олиб келишди. Аббос ўта оч қолганидан уни берилиб ея бошлади ва қорни тўйиб қолди. Отаси оз-оздан олиб емай турди. Кейин дастурхонга товуқ, ўрдак, кийик ва қўзичоқнинг гўштидан пиширилган таомларни олиб келдилар. Отаси улардан бир-бир еб чиқди. Ўғлининг олдига ҳам қўйди. Аббос эса қорни тўйиб қолгани учун умуман ея олмади. Шунда Аҳмад ўғлига “Болам сени бундай тарзда синаганимнинг боиси шуки, майда ишларга берилиб, машғул бўлиб қолишинг сени катта ишлардан тўсиб қўймасин. Қадри паст ишларга боғланиб қолиб қадри баланд ишларнинг фазилатидан маҳрум қолиб кетма!” ТИИ ўқитувчиси Ҳабибуллоҳ Жўрабоев тайёрлади 312

Бир киши мусулмон бўлмаган бир аёлга уйланди. Хотинининг онаси бор эди. Ногаҳон у аёл тўшакка михланиб қолди. Унинг бу хотиндан бошқа яна бешта ўғли бор эди. Хотинларининг зуғуми билан улардан биронтаси онасини уйига олиб кетишга рози бўлмади. Унинг ўрнига қариялар уйига олиб бориб ташлашга қарор қилдилар. Лекин биргина қизининг эри бўлган мусулмон инсон уни ўз уйларига олиб келишини хотинидан талаб қилди. У инсон менга айтади: “Аллоҳга қасам, устоз! Қайнонамга бир оғиз, бирор калима Ислом ҳақида сўзламадим. Лекин у Исломга кирганини эълон қилди ва мусулмон бўлди.” Сабаб шуки, ўзининг қорнидан тушган болалари ундан деярли воз кечдилар. Аммо мусулмонга турмушга чиққан қизи уни олиб кетди ва қаради. У уларга ўрганди ва Исломга кирди. Сизларга биринчи, иккинчи, учинчи бор айтаман: “Инсонларни Исломга сўзамоллигингиз, далил ва фалсафаларингиз боғламайди.Балки ахлоқингиз, омонатингиз, тўғри яшашингиз, ростгўйлигингиз ва олди-сотдидаги ўзгалар учун хайрихоҳлигингиз боғлайди”. Муҳаммад Ротиб Нобулсий Ақоид ва фиқҳий фанлар кафедраси ўқитувчиси Ҳабибуллоҳ Жўрабоев тайёрлади 337