Korrupsiya — bu davlat mansabdorlari yoki boshqa vakolatli shaxslar o‘z vakolatlaridan shaxsiy manfaat yo‘lida foydalanishdir. U pora olish-berish, mansabni suiiste’mol qilish, tanish-bilishchilik orqali resurslarni noto‘g‘ri taqsimlash kabi ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladi. Korrupsiya intuitiv tarzda kichik muammo kabi tuyulishi mumkin, ammo u jamiyatning turli qatlamlariga chuqur zarar yetkazadi. U nafaqat iqtisodiy yo‘ldan, balki siyosiy ishonch, ijtimoiy adolat, hukumatning samaradorligi va fuqarolarning hayot sifati uchun ham jiddiy xavfdir.
Korrupsiya davlat byudjetidan mablag‘larning talon-toroj qilinishiga olib keladi. Bu investitsiyalarni kamaytiradi, tadbirkorlik uchun salbiy muhit yaratadi va sog‘lom raqobatni yo‘qotadi. Natijada iqtisodiy o‘sish sekinlashadi va fuqarolarning farovonligi pasayadi. Korrupsiyaga yo‘l qo‘yilgan muhitda resurslar samarali yo‘naltirilmaydi, infratuzilma loyihalari, ta’lim va sog‘liqni saqlash kabi asosiy xizmatlar yetarli darajada moliyalashtirilmaydi.
Korrupsiya kuchli va boy qatlamlar uchun imtiyozlar yaratadi, zaif qatlamlarni esa tizimdan uzoqlashtiradi. Bu ijtimoiy adolatsizlikni yanada chuqurlashtiradi. Xalq orasida “halol bo‘lish foyda bermaydi” degan noto‘g‘ri tushuncha tarqaladi, bu esa jamiyatda madaniyat va umumiy qadriyatlar inqiroziga olib keladi.
Korrupsiya hukumatga bo‘lgan ishonchni pasaytiradi. Odamlar vakolatli organlar va ularning qarorlariga shubha bilan qaray boshlaydi. Bu siyosiy beqarorlikni kuchaytiradi va jamiyatda norozilik, protestlar yoki hokimiyat almashinuvi kabi holatlarni keltirib chiqarishi mumkin. 2025-yilda Bolgariyada hukumatning korrupsiyaga qarshi chora ko‘rmagani uchun keng ko‘lamli noroziliklar natijasida hukumat iste’foga chiqarildi, bu siyosiy barqarorlikka jiddiy zarba bo‘ldi.
Juda korruptiv muhitda davlatlar xalqaro investitsiyalar uchun jozibador bo‘lmaydi. Bu esa mamlakatlarning global integratsiyasi va iqtisodiy raqobatbardoshligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Misol tariqasida Janubiy Sudandagi vaziyatni ko‘rish mumkin — korrupsiya tufayli davlatning resurslari talon-toroj qilindi, aholi esa ochlik, past xizmatlar va beqarorlik bilan duch keldi. Bu esa ijtimoiy xavfsizlik va barqarorlikning jiddiy inqiroziga olib keldi.
Shuningdek, Yevropada ham korrupsiya uzoq muddatli iqtisodiy va siyosiy oqibatlarga sabab bo‘lmoqda. Masalan, Gretsiyada poraxo‘rlik skandallari davlat ishonchini pasaytirgan va yalpi ichki mahsulotning katta qismini “soya iqtisodiyoti”ga aylantirgan.
Korrupsiya jamiyatda quyidagi belgilar orqali inqirozga olib keladi:
Ishonchning yo‘qolishi: fuqarolar hukumat tizimiga, sud va qonun himoyasiga bo‘lgan ishonchini yo‘qotadi.
Ijtimoiy beqarorlik: protestlar, norozilik harakatlari va siyosiy inqiloblar xavfi ortadi.
Tengsizlikning chuqurlashuvi: boy va qudratli qatlamlar ustunlikka erishadi, kambag‘al qatlamlar charchaydi.
Xizmat sifatining pasayishi: sog‘liqni saqlash, ta’lim va ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash xizmatlari ahamiyatidan ayriladi.
Korrupsiyaga qarshi kurashning jamiyat uchun ahamiyati
Korrupsiyaga qarshi kurash — bu faqat huquqiy organlarning vazifasi emas, balki butun jamiyatning mas’uliyatidir. Ochig‘lik, shaffoflik, qat’iy qonunchilik, fuqarolik jamiyati faol ishtiroki va axborot erkinligi bu kurashning asosiy yo‘nalishlaridir. Countrylar o‘z tajribalarida bu yo‘nalishlarni mustahkamlash orqali ijobiy natijalarga erishmoqda.
Korrupsiya — bu jamiyat inqirozini chuqurlashtiruvchi yovuzlikdir. U iqtisodiy o‘sishni sekinlashtiradi, ijtimoiy adolatni kamaytiradi, siyosiy ishonchni yo‘qotadi va odamlarning hayot sifatini tushiradi. Buning oldini olish uchun kuchli institutlar, shaffof boshqaruv, fuqarolik jamiyati ishtiroki va axborot erkinligi zarur. Faqat shu yo‘l bilan barqaror, adolatli va farovon jamiyat qurish mumkin.
Internet sahifalari asosida Yoshlar bilan ishlash, ma’naviyat va ma’rifat bo‘limi xodimi Bahriddin PARPIYEV tayyorladi
