Ислом динида аниқ тушунчалар мавжуд бўлиб, улар ҳар қандай ҳолатда ҳам айбсизларни ўлдирилишини қабул қилмайди, ҳатто ҳар қандай шароит ва баҳоналардан қатъий назар ва душман томоннинг ўзи бу усулдан фойдаланса ҳам ислом динида зўравонликка йўл қўйилмайди – бу ҳозирги даврда мавжуд бўлган «терроризм» атамасига зид мазмун.
Одам Атонинг ўғли Ҳобилнинг укаси Қобилга айтган сўзларида, бундан хабардор бўлганлар учун буюк ҳикмат бор:
«Агар сен мени ўлдириш учун қўлингни узатсанг, мен сени ўлдириш учун сенга қўл узатмайман, чунки мен оламларнинг Робби Аллоҳдан қўрқаман. Менинг гуноҳимдан ва гуноҳингиздан азоб чекишингизни истамайман, шунда сиз дўзах эгаларидан бўласиз ва бу золимларнинг жазосидир ». (Қуръони Карим – Моида сураси: 28 ва 29-оятлар).
Муқаддас Қуръони каримда ҳам: «Кимки бирон кишини жонсиз ёки эр юзида бузғунчилик қилмаётганни ўлдирса, худди у ҳамма одамларни ўлдирганга ўхшайди ва ким уни қутқарса, у ҳамма одамларни қутқарганга ўхшайди»- деб айтилган. (Ал-Моида: 32-оят).
Айбсиз одамларни ўлдириш – бу барча илоҳий ва инсоний қонунларни бузишдир, шунга қарамай, бу бир неча вақт ва жойда такрорланаяпти ва биз унинг орқага чекинишини ёки жамиятдан йўқ бўлиб кетишини кўрмаяпмиз. Бу шундай жиноий усулларни рағбатлантирадиган фикрларнинг тарқалишидан далолат беради. Кейин фожиа янада чуқурлашаяпти, баъзи таҳлилчилар мана шу нарса бу эрда ёки у эрда ижтимоий ёки сиёсий муаммолар бўлганлиги сабабли тақиқланган нарсалар қонуний бўлгандек, бу гуруҳларга ва уларнинг ҳаракатларига баҳона беришади. Гуноҳсиз инсонни ўлдириш, жиноятчининг қанақа диний ва мазҳабпарвар ёки ватанпарвар бўлишидан қатъий назар, барча меъёрлар бўйича оғир жиноят ва гуноҳ ҳисобланади.
Исломни ниқоб қилиб олиб, унинг номидаги қонли зўравонлик «диний экстремизм» циклининг кенгайиши исломнинг ўзи ва улар яшаётган барча жамиятлардаги мусулмонлар учун хавфли ҳодиса бўлди. Бу масала диний уламоларни биринчи ўринга ташвишга қўяди, уларда қочиб қутула олмайдиган масъулият бор, чунки улар барча жамиятларда диний йўл-йўриқлар ҳақида қайғурадилар, афсуски, баъзилар бундай террористик усулларни рағбатлантирмоқда ва бу катта фалокатдир. Зўравонлик диний, ахлоқий ва гуманитар назоратсиз амалга оширила бошланди ва биз буни «қўзғолон» режимини ўзларининг халқ қўзғолонларининг мақсади бўлган араб жамиятларида ҳам рўй берганини кўрдик.
Шундай қилиб, қуролли зўравонлик туфайли ўз ватанларини ва халқларининг бирлиги вайрон қилинади. Қуролли зўравонлик ва одамларнинг беғараз ўлдирилишига асосланган ўзгариш муқаррар равишда жамиятнинг парчаланишига, қонли фуқаролик можароларига ва кенг минтақавий ва халқаро аралашувни оқлашга олиб келади. Ушбу мамлакатларнинг аксариятида «диндорлик» феномени индивидуал даражада ўсиб бормоқда ва одамларнинг диний ибодатларга бўлган қизиқиши ортиб бормоқда, аммо бу жамиятлар дин тамойиллари, қадриятлари ва ижтимоий мажбуриятларидан узоқлашмоқда.
Умуман мусулмонлар ва хусусан араблар ўз маданияти, тили, ўз ерларининг исломий муқаддасликларини қабул қилганликлари сабабли ушбу шизофренияни ўзларининг жамиятлари характерида белгиланган диний қадриятлар ва бурчларда кўриб чиқишга ва эзгу мақсадларнинг қай даражада амалга оширилаётганига шубҳа қилишларига чақирадилар.
Аллоҳ таолонинг: «Ва биз Одам алайҳиссаломнинг авлодларини, келиб чиқиши, ирқлари, ранглари ва мазҳабларидан қатъий назар, уларни ҳурмат қилдик» деган сўзларига содиқлик қаерда? Кўплаб араб ва исломий жамиятларда адолат, тенглик, маслаҳат ва инсон қадр-қиммати қаерда? Бу жамиятларда бирлик ва уларнинг бир-бирлари орасидаги ҳурмат қаерда? Бирдамлик қаерда? Ижтимоий жоҳиллик, илмсизлик ва қашшоқликка қарши кураш қаэрда? Ривожланиш, илм ва олимларнинг жоҳилият ва янги жоҳилият аломатларига қарши туришдаги ўрни қаерда? Ирқий, этник ва мазҳабдошлар камситишини рад этиш қаерда? Мусулмонлар ўзлари Ислом моҳиятини тушунишлари қаерда?
Аллоҳ Таоло қиёмат кунида одамларни яшаган ҳаётлари билан ҳисоб-китоб қилиб, уларни ўз хатти-ҳаракатлари учун алоҳида-алоҳида жавобгарликка тортади, шунинг учун ҳам ҳеч қандай айбсиз инсонга қаэрда бўлишингиздан қатъий назар: бутун оила ичида, қабила, мазҳаб ёки миллат орасида бўлсин, зулм қилманг, чунки унинг аъзолари хафа бўлиши ва сизнинг зулмингиздан озор топиши туфайли Аллоҳнинг олдида қиёмат кунида жавоб беришингиз муқаррардир. Одамлар бир-бирларига оилавий, қабилавий ёки мазҳаблари турли бўишидан қатъий назар бир-бирларига адоват билан қарашлари мумкин эмас, шунинг учун одамлар ҳурматга сазовор бўладилар ёки ҳақсизланадилар. Уларнинг ваколатига ёки ишига қараб эмас, балки уларнинг қилган муомилалари ва яҳши-ёмон амаллари орқали мукофотланадилар ёки жазоланадилар. Ислом динининг кўрсатмалари бўйича яшаш «ўзгаларни қонини тўкиш» орқали тўғри йўлга бошлашда эмас, аксинча, мусулмонлар ўзлари ва оиласи ва атрофидагилар билан ўзларини одобли тутишларида, ҳурмат қилиб меҳр-мурувват кўрсатишларида, ибодатларида, Аллоҳнинг китоби Қуръони каримни ўқиб, тушуниб амал қилганларида ва ҳурматли Пайғамбаримизнинг ҳадисларини тушуниб амал қилишларида, қадриятлари ва хулқ-атвор қоидаларига амал қилишларида, ўз-ўзлари ва бошқалар билан тўғри муносабатда бўлишларидадир. Мана шулар Ислом динининг кўрсатмалари бўйича яшаш ва тўғри йўлга ўзи намуна бўлиб, бошқаларни ҳам чақириш ҳисобланади. Кўряпсизми, нега энди диний ва исломий шиорлар остида ички курашлар бўлиши керак, хусусан исломий ном билан тўхтаб, уларнинг шароитлари ва ватанларининг шармандали пароканда бўлиши, ўлдириш усуллари ва қуролли зўравонлик ва нима бўлаётгани ҳақида ўзингизга бир савол берингчи: қон тўкиб нимага эришди булар? Дастлаб бу гуруҳлар соғлом диний фикрнинг самарадорлиги йўқлигидан араб ва ислом ёш авлодларининг катта қисмини жалб қилиб, жирканч ўлдириш усулларини ўргатади, инсонийлик урф-одатларини тақиқлайди, бунга рози бўлмаган ҳар бир инсонни ҳаттоки мамлакат ичкарисида ёки ўзининг диндошини ҳам ҳаётига раҳна солади. Бугунги кунда мавжуд бўлган хавф-хатарлар нафақат ушбу дин ёки у таълимотни издошлари учун, балки барча халқларга, шу жумладан улардаги инсонлар, ҳукуматлар ва ижтимоий таркибий қисмларга нисбатан хавф туғдиради. Ҳозирги кунда зўравон экстремизм қурбонлари турли мамлакатлар, минтақалар, динлар ва мазҳаблардан бўлиб, улар Шарқ ва Ғарбдаги араблар ва мусулмонлардир.
Ислом динига мансублигини даъво қилаётган экстремистик террористик гуруҳлар томонидан етказилган зарарлар ҳажми билан таққослаганда, ушбу жиноятларнинг энг катта қисми араб ва ислом халқларига этди. Ушбу гуруҳлар томонидан амалга оширилган террористик операциялар натижасида бегуноҳ халқлар ўзлари катта йўқотишни бошларидан ўтказдилар, бу уларнинг динлари бузилиши натижасида амалга оширилди, ушбу гуруҳлар томонидан амалга оширилган террористик операциялар ва бу ҳаракатларда ислом дини албатта айбсиздир. Мусулмонларнинг манфаъатлари учун деб бу хатти-ҳаракатларни ислом ниқоби остида бажараяптилар ва унинг орқасида турганлар ўзлари ҳақиқий Исломдинини рад этувчилардир.
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламга нозил қилинган динимиз ислом – муҳаббат, эзгулик ва тинчлик дини бўлганлиги сабабли, одамлар орасида диний муросасизликни ва нафратни рад этади ва ижтимоий меъёрларга риоя қилишга чақиради. Қариндошлик алоқалари ва бу жонларни ўлдиришни тақиқлайди, шу билан бизни ҳайвонларга меҳрибон бўлишга ва дарахтларни кесмасликка ундайди, бу дин терроризм диними?!
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳаётларидан олсак, уларни бир яҳудий қўшнилари бўлар эди ва у Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга озор берар эди. Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам «Аллоҳ ҳаром қилган нарсадан воз кечиб» ўша яҳудийнинг ҳар қандай ҳақоратига индамай табассум қилар эдилар. Ҳа, азиз ўқувчи бу «Ҳудайбия» шартномасидан кейин ислом тарқалиб, одамлар Аллоҳнинг динига тўда-тўда бўлиб кириб келган пайтларида бўлган.
Ёвузликни ман этадиган ва яхшиликка буюрадиган, бағрикенгликка чақирадиган мўътадил дин, бу – ҳақиқий Исломдир.
Тошкент Ислом институти “Тиллар кафедраси” ўқитувчиси
Махкамова Озода
