София университетининг профессори Светан Теофанов мусулмон бўлди. Бунга Қуръон маъноларининг болгар тилига таржимасини тайёрлагани сабаб бўлди. – Мен давлат буюртмаси билан Қуръонни таржима қила бошладим. Бундан мақсад мусулмонларга ёрдам бериш эмас, балки мусулмон давлатларига нисбатан сиёсат юритиш эди. Таржима бошлангандан сўнг бир муддат ўтиб давлат нашриёти ўз фаолиятини тўхтатди. Аммо мен таржимани ўз уйимда давом эттирдим. Аста-секин ушбу буюк китобни яхшироқ тушуна бошладим ва қалбим очилди”, – деди Светан Теофанов. Олимнинг таъкидлашича, Аллоҳнинг инояти билан талабалигидан бошлаб араб тилига қизиқиб қолган. Бу унга нафақат илмий мартаба берди, балки ҳақиқатга йўл очган. Бу ҳақда олим бундай дейди: “Талабалигимда араб ҳарфи ва матнлари тартиби ёқиб қолганди. Бу муҳаббат умр бўйи давом этади, иншоаллоҳ. Бу тақдир. Ислом ҳаётимни бутунлай ўзгартирди. Ҳозир диним кўрсатмаларига амал қиляпман. Мусулмон камтар ва доно бўлиши керак. Буни менга Ислом ўргатди”. Islamisemya.com хабар беришича, ҳозирда академик Светан Теофанов София университетида классик араб адабиёти, Қуръон ва ҳадисшунослик фанларидан дарс бериш билан бирга, тадқиқот ва таржимонлик фаолиятини давом эттирмоқда. Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати 407

Президентнинг 13.09.2017 йилдаги “Китоб маҳсулотларини нашр этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури тўғрисида”ги қарори имзоланган эди. Шу муносбат билан жорий йилнинг 13 март куни ТИИ да  “Ахборот ресурсмаркази” ташкилотчилигида “Янги аср авлоди” нашриёт матбааси томонидан китоб савдо ярмаркаси бўлиб ўтди. ТИИ матбуот хизмати 453

Маълумки 2019 йилда Ўзбекистон делегациясининг Миср давлатига сафари чоғида Ал-Азҳар мажмуаси билан имзоланган “Йўл харитаси”га мувофиқ ҳар йили ўзбекистонлик имом-хатиблар Мисрда икки ойлик малака ошириш курсларида таҳсил олиши белгиланган эди. Жорий йилнинг март ойи аввалида мазкур дастур доирасида имом-хатибларимизнинг илк гуруҳи Мисрга йўл олдилар. Ҳозирда улар Ал-Азҳар халкаро ислом академияси қошидаги имомлар, даъватчилар ва фатво тадқиқотчилари малакасини ошириш институтида дарсларни бошлаб юбордилар. Тингловчиларга фиқҳ, мусталаҳул ҳадис, усулул фиқҳ, фуруъл фиқҳ, Қуръон илмлари, тафсир, тажвид, фиқҳий мазҳаблар, ислом ҳазораси, мулоқот ва мунозара одоблари каби фанлардан Ал-Азҳар мажмуасининг профессор, фан докторлари таълим бермоқдалар. “Бу жойдаги илмий муҳит юқори савияда. Турли мамлакатлардан имомлар, исломшунос ходимлар, келиб таҳсил оладилар. Бу ерда диний таълим замонавий муаммоларнинг ечими сифатида амалий малакалар билан бирга берилади. Таҳлилга кўпроқ эътибор берилади. Масалан, бугунги мусулмон олами дуч келаётган баъзи муаммолар қайси ҳудудга тааллуқли бўлмасин, айни воқеелик нуқтаи назаридан чуқур таҳлил қилинади. Ва шу асосда муаммонинг ечимига ёндашилади”, дейди “Тўра бува”  масжиди имом-хатиби Шавкат Ҳамдамов. Малака ошириш курслари икки ой давом этади. Якунда имомларга Қуръон қироати, тажвид, тафсир, ҳадис, ақида ва фиқҳ бўйича ижоза (махсус сертификат) олиши белгилаб қўйилган. Сўнгра навбатдаги бошқа гуруҳлар билан малака ошириш ўқув курси узвий давом эттирилиб борилади. Бундан ташқари Қоҳира шаҳридаги “Дорул ифто ал-мисрийя” (Миср фатво уйи) академиясига ҳам имом-хатибларимизнинг қисқа муддатли ўқувга боришлари бўйича саъй-ҳаракатлар қилинмоқда. Қадимдан ислом оламида машҳур бўлган, кўплаб алломаларни етиштирган ушбу мўътабар илм даргоҳларида имомларимизнинг таълим олиб, малакаларини  оширишлари халқимиз учун катта неъмат бўлди. Келгусида айнан улар орқали ислом тафаккури янада теран таралади. Сохада ўзаро тажриба ва билимлар алмашинади. Аллоҳ таоло икки халқ орасидаги дин ва маърифат йўлидаги хайрли ҳамкорликларни мустаҳкам қилсин. Манба: Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими 414

Бугун, 12 март куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ва Дин ишлари бўйича қўмита раиси Абдуғофур Аҳмедов диний-маърифий соҳада олиб борилаётган ишлар билан яқиндан танишиш мақсадида Хоразм вилоятига ташриф буюрдилар. Сафар давомида Урганч шаҳридаги “Имом Фахриддин ар-Розий” ўрта махсус ислом билим юртига ташриф буюриш, аҳоли билан учрашувлар ва давра суҳбатлари ўтказиш, вилоятда истиқомат қилаётган боқувчисини йўқотган, кам таъминланган оила хонадонларидан хабар олиш, шунингдек, вилоят имом-хатиблари билан соҳада бўлаётган ўзгаришлар, диний-маърифий йўналишда олиб борилаётган ислоҳотларнинг мазмун-моҳияти ҳақида давра суҳбати ўтказиш режалаштирилган. Манба: Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати 456

Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти “Ақоид ва фиқҳий фанлар” кафедраси ўқитувчиси Устоз Қудратуллоҳ домла Сидиқметовнинг 2020 йил 11 март куни 603 гуруҳ талабаларига Ақоид фанидан “Иймоннинг таърифи ва рукни” мавзуида очиқ дарси бўлиб ўтди. Очиқ дарсни Ўқув ва илмий ишлар бўйича проректор У.Ходжаев, “Ақоид ва фиқҳий фанлар” кафедраси мудири С.Примов ва кафедра устозлари Ф.Жўраев, Ҳ.Жўрабоев, М.Жўраев, А.Ғофуров, “Ҳадис ва ислом тарихи фанлари” кафедраси мудири А.Тошпўлатов ва кафедра ўқитувчиси Ю.Абдурахимов, “Тиллар” кафедраси ўқитувчиси И.Юлдашев ва бошқа устозлар кузатиб, таҳлил қилиб бордилар. Иймоннинг таърифи ва рукни «Иймон» сўзи луғатда «тасдиқлаш», «бўйсиниш», «омонлик бериш» маъноларини англатади. Аҳли сунна вал жамоа уламолари наздида биринчи маъно, яъни «тасдиқлаш» маъноси мўьтабар ҳисобланади. Истилоҳда эса, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таоло ҳузуридан келтирган барча нарсаларни қалб билан тасдиқлаш бўлиб, тил билан иқрор бўлиш эса, иймоннинг шарти ёки унинг бир бўлаги дейилган. (ал-Мажмуату ли қоваидил фиқҳийя. 98-бет). Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таоло ҳузуридан келтирган барча нарсаларни қалб билан тасдиқлаш деганда у зот келтирган барча нарсаларни ўз ичига қамрайдиган қуйидаги етти нарсага шаксиз ишониш тушунилади: Аллоҳ таоло, Унинг фаришталари, китоблари, пайғамбарлари, охират куни, қадарнинг яхшиси ҳам ёмони ҳам Аллоҳдан экани ва ўлгандан сўнг қайта тирилиш. Саъдуддин Тафтазоний ўзларининг «Ат-Талвиҳ» номли асарларида шундай деган: Аслида иймон тасдиқдир. Бунинг маъноси яратувчи таолонинг борлиги, ягоналиги ва бошқа сифатлари ҳамда Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг нубуввати ва у зот келтиргани аниқ маълум бўлган нарсаларни тасдиқлаб, унга бўйсиниб қабул қилишдир. Шунга кўра луғат жиҳатидан «Тасдиқлаш» маъносини ифодалаган «Иймон» сўзи шариат истилоҳида махсус нарсаларни тасдиқлашга қайдланиб иймон дейилади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам иймоннинг маъносини қуйидагича баён қилганлар: «Аллоҳга, фаришталарига, китобларига, расулларига, охират кунига иймон келтирмоғинг ҳамда қадарга; унинг яхшиси ва ёмонига иймон келтирмоғинг» (Имом Муслим ривояти). Иймоннинг тасдиғи ҳақида турлича фикрлар бор: 1. Молик, Шофеъий, Аҳмад, Авзоъий, Исҳоқ ибн Роҳавайҳ, бошқа аҳли ҳадислар, Мадина аҳли, аҳли зоҳир ва мутакаллимлардан бир жамоаси: «Иймон қалб ила тасдиқ қилиш, тил билан иқрор бўлиш ва аъзолар билан амал қилишдир», деганлар. 2. Бизнинг асҳобларимиздан кўплари Имом Таҳовий раҳматуллоҳи алайҳ зикр қилган: «Иймон – тил билан иқрор қилиш ва қалб билан тасдиқ қилишдир», деган фикрга иттифоқ қилганлар. 3. Абу Мансур ал-Мотуридий ва Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳлар: «Тил билан иқрор қилиш ортиқча рукндир, аслий эмас. Аслий рукн – қалб билан тасдиқ қилишдир. Иқрор эса унга аломат ёки узрли бўлганлар учун шартдир», дейдилар. Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ билан бошқа аҳли сунна имомлари орасидаги ихтилоф сувратда, холос. Уларнинг гуноҳи кабира иймондан чиқармаслигига, балки, уни қилган одам Аллоҳнинг хоҳишига ҳавола қилинишига, хоҳласа азоблайди, хоҳласа афв қилади, деган фикрда иттифоқ қилиб туриб, қалбдаги иймон учун аъзоларининг амали лозимми ёки иймондан бир жузми деган гапни айтишлари лафзий низодан бошқа нарса эмас. Бу ерда, ақийдага тегадиган нарса йўқ. Агар бу масалада Аҳли сунна вал жамоа орасидаги низо фақат лафзий низо бўлса, уларнинг бир тоифаси иккинчисига душманлик қилишларига ва шу боисдан тафриқага тушишларига ҳеч ҳожат йўқ. Ақийда илми олими Умар Насафий роҳматуллоҳи алайҳ: «Иймон ва Ислом бирдир. Қачонки, бандада тасдиқ ва иқрор мавжуд бўлса, мен ҳақиқатда мўминман, демоғи тўғри бўлади», деганлар. Мана шу маъно мотуридийлар жумҳури ва муҳаққиқ ашъарийларнинг сўзидир. Абдуллоҳ Ғофуров Тошкент ислом институти “Ақоид ва фиқҳий...