Zaytuna universiteti – Tunis davlatining poytaxti bo’lgan Tunis shahridagi qadimiy davlat universiteti va yana shu bilan birgalikda islom dunyosidagi, nafaqat islom balki butun dunyodagi birinchi universitetdir. Bu dargoh milodiy 737-yildan buyon toliblarga ilm ziyosini sochib kelmoqda.
Universitet dastlab Zaytuna masjidida tashkil etilgan bo’lib, u VII asr oxiri yoki VIII asr boshlarida qurilgan va Shimoliy Afrikadagi yirik islom ta’lim markaziga aylangan. U Oliy ilohiyot instituti, Tunisdagi Oliy islom sivilizatsiyasi instituti va tadqiqot muassasasi, Qayravondagi Islom tadqiqotlari markazidan iborat.
Zaytuna universiteti tarixi:
Zaytunaning eng ko’zga ko’ringan timsollari orasida Shayx Al-Tohir ibn Ashur, Al-Tohir Al-Haddod va Ibn Xaldun bor. Zaytuna universiteti Hafsiylar davrida faqih, tarjimon va muhaddis Muhammad bin Arafoni, mashhur qildi. Keyin esa islohot harakati arboblari orasida Salem Buhojibni, Muhammad Al-Naxliyni, Tafsiri tahrir va tanvir muallifi Muhammad Al-Tahir bin Ashhurni, Al-Azhar shayxlari Muhammad Al-Xidr Husayn va Muhammad Al-Aziz Jaitni, islohotchi yetakchi Abdulaziz at-Saalabiyni, Tunis shoiri Abu al-Qosim ash-Shabini, Al-Tahir Al-Haddodni, qozi Muhammad bin Ammar va boshqa ko’plab Tunis, Mag’rib va arab elitalarini o’qitib mashhur qilgan.
Zaytuna universitetining nur sochishi Tunis chegarasidan tashqariga chiqib, barcha islom davlatlariga yetib bordi. Balki buyuk arab mutafakkiri Shakib Arslon Zaytuna universitetining islom shariy’ati va arab tiliga qo’shgan hissasini Al-Azhar, Umaviylar va Al-Quroviyyin universitetlari bilan bir qatorga qo’ygan.
Zaytuna tayyorlov kurslari va filiallari XX asrning 60-yillari boshlariga qadar Tunisning ko’pgina shaharlarida tarqalgan. Bu tayyorgarlik kurslariga taalluqlidir. Zaytuna filiallariga kelsak, ular faqat poytaxt va kichik shaharlarda joylashgan. Ushbu institutlarda zamonaviy bo’lim tashkil etilgan bo’lib, u ikkita bo’limni o’z ichiga olgan: San’at yoki falsafa bo’limi va matematika bo’limi. Bu ikki bo’limdagi darslar bir xil tartibda arab, fransuz va ingliz tillarida bo’lib o’tadi. Shuningdek, matematika, fizika va tabiiy fanlar kabi to’g’ri fanlar uchun bir xil miqdordagi darslar tshkil etilgan. Darslar o’sha davrda mavjud bo’lgan fransuz kitoblariga bog’liq bo’lsa-da, lekin zallarda arab tilida leksiyalar o’qiladi. Bu voqelik Zaytuna talabalarini Tunisda fransuz tilidagi bakalavr imtihoniga hujjat topshirishga ilhomlantirdi. Ularning bir qismi, qolganlari jarayonni takrorlashning oldini olish to‘g‘risida qaror qabul qilinishidan oldin bakalavriyatdan muvaffaqiyatli o‘tishga muvaffaq bo‘ladi. Ushbu universitet XX asrning 60-yillarida yopildi. Ikki tarmoqli zamonaviy boʻlimdan tashqari, arab tili va aniq fanlarga asoslangan diniy ilmlarni oʻrganish bilan shugʻullanuvchi boʻlim deb nomlangan ilmiy boʻlim mavjud edi. Bu boʻlinish ham xuddi shunday qismatga duch keldi va Zaytuniy taʼlimoti koʻp asrlar davomida guvohi boʻlgan eng yuksak taraqqiyot darajasiga yetganida tugadi.
Hozirgi Zaytuna universiteti
Mustaqillikka erishgach, Zaytuniy ta’limi o‘rniga shariat va din asoslari kolleji tashkil etildi. Hozirgi Zaytuna universitetiga kelsak, u 1987 yil 31 dekabrdagi 83-sonli qonunga asosan tashkil etilgan.
uning muassasalari:
U to’rtta oliy ta’lim va tadqiqot institutini o’z ichiga oladi:
Tunisdagi Oliy Din asoslari instituti.
Islom sivilizatsiyasi oliy instituti.
Qayravondagi Islom tadqiqotlari markazi.
Kayravondagi Oliy Ritorika va diniy yo’l-yo’riq instituti
Statistika:
Zaytuna universiteti talabalar soni bo’yicha Tunisdagi eng kichik universitetdir, chunki 2009-2010 o’quv yilidagi statistik ma’lumotlarga ko’ra, ularning umumiy soni: 1573 tani tashkil etdi.
Toshkent islom instituti
404-guruh talabasi
Sultanov Muhammad
Бу Или даргохига бориб о́кишликни тавсия киляпсизми?)