Маълумки динимиз илм ўрганишга, ўзаро илм улашишга тарғиб қилади. Шу боисдан ҳам олимлар, илм эгалари, илмни ўргатиш,  дарс бериш билан машғул кишилар динимизда юксак эътироф этилади, уларнинг ҳурмати кўкларга кўтарилади. Айниқса, дин илмлари борасида сўз кетганда илмга муҳаббат, устозларга ҳурмат биринчи ўринда эканлигини ҳеч бир мусулмон инкор эта олмайди. Муқаддас динимизда кўпчилик мусулмонлар тутган йўли бўлмиш аҳли сунна вал-жамоанинг  фиқҳий масалалар борасида  тўрт  мазҳабни ўз ичида қамраб олгани ҳам илм олишга, ҳақни ошкор қилиш учун баҳс қилишга бўлган динимиз тарғиботи натижасидир, десак хато қилмаган бўламиз. Ана ўша мазҳаб уламоларининг ҳаёт йўлларига назар солар эканмиз уларнинг ўзаро ҳурмат, илмга ва унинг аҳлларига нисбатан муҳаббат ила муносабатда бўлганлигининг гувоҳи бўламиз. Бу эса ўша буюк имомларнинг бағрикенг ва очиқкўнгил бўлганлигидан нишонадир.  Бугунги кунимизда эса бутун дунё эътироф этадиган ўша буюк имомоларга, уларга эргашадиган уламоларга тош отадиган, ҳақорат қиладиган кимсалар ҳам учраб туради. Уларнинг йўли бир-бирларига нисбатан ўзаро ҳурматда бўлган имомларимиз тутган йўлдан  бошқа йўл деб айтсак, муболаға қилмаган бўламиз… Ушбу фиқҳий мазҳаблар орасида энг кўп тарқалгани, бағрикенглик, мўътадиллиги билан ажралиб турадигани Ҳанафийлик мазҳаби бўлиб, ҳозирда  аҳли сунна вал жамоа мазҳабларининг энг кўп эргашиладиганидир. Туркий миллатлар, Ўрта Осиё халқларининг деярли барчаси хусусан ота-боболаримиз ҳам узоқ  йиллардан бери ушбу мазҳабга амал қилиб келишади. Уламоларимиз ҳанафий мазҳабининг кўп тарқалганлигида бу мазҳабнинг бир қанча афзаллигини санаб ўтганлар. Бошқа мазҳаб уламолари ҳамда улар тутган йўлларни эътироф этган ҳолда ҳанафий мазҳабидаги ўша афзал жиҳатлар билан ўртоқлашсак. Аввало мазҳаббошимиз Абу Ҳанифа Нўъмон ибн Собит (р.а) атрофларида кўп одам тўпланганлига сабаб у зотнинг дин илмларини теран англаган олим, зукко эканлиги, шу билан бир қаторда ўта тақволи, омонатдор, ҳалол инсон бўлганликларидир. Ўз даврида фиқҳ бобида у кишига етадиган инсон бўлмаган. Абу Ҳанифа роҳимаҳуллоҳ ҳадис илмида ҳам кўплаб маълумотга эга бўлиб, ушбу илм бўйича “Муснад” номли асарлари бизларгача етиб келган. Бошқа мазҳабларнинг асосчилари ҳам Абу Ҳанифа (р.а) ни ўзларига устоз деб билганлар. Бундан ташқари кўплаб толиби илмларнинг таълим олишига ҳомийлик қилиб турганликлари ҳам уламолар эътирофига сазовор бўлган… Элёржон Ахматқулов ТИИ “Таҳфизул-Қуръон” кафедраси ўқитувчиси   502

Mуҳтарам Президентимиз Шавкат Mирзиёевнинг ташаббуслари билан ташкил этилган беш ташаббуснинг иккинчи “Ёшларни жисмоний чиниқтириш, спорт соҳасида қобилиятини намоён қилишлари учун зарур шароитлар яратишга йўналтирилган” банди ижроси ўлароқ, Тошкент ислом институтининг 1-курс талабалари Ҳадис илми мактабига ташриф буюрди. Ташриф асносида ҳадис илми мактабида таълим олаётган талабалар билан спортнинг футбол, волейбол ҳамда теннис турлари бўйича ўртоқлик учрашувлари ўтказилди. Бу ўйинлар жуда қизиқ ва таассуротларга бой тарзда ўтди. Маънавият, маърифат ва иқтидорли талабалар билан ишлаш бўлими бошлиғи А.Олимов ҳамда Ҳадис илми мактаби ўқитувчиси З.Бегматов ташаббуси остида ташкил этилган спорт мусобақасида дўстлик ғалаба қозонди. 1-курс талабаси С.Нақибхонов 532

Ислом ҳамкорлиги ташкилоти (ИҲТ) маданият вазирларининг 9-анжумани қарорига кўра, 2020 йилда Бухоро (Ўзбекистон), Миср Қоҳира (Миср), Бамако (Мали) шаҳарлари Ислом маданияти пойтахти, деб эълон қилинди. Мазкур нуфузли ташкилот томонидан Бухоро шаҳрининг Ислом маданияти пойтахти деб эътироф этилиши асрлар давомида ушбу шаҳар ва ундан чиққан олимларнинг Ислом цивилизациясига қўшган ҳиссасининг яна бир бор тасдиғидир. Аслида Бухорои шариф бир неча асрлар давомида Ислом маданияти пойтахти бўлиб келган, десак ҳам муболаға бўлмайди. Унинг тарихда “Қуббатул Ислом”, яъни “Ислом гумбази” деб номлангани ҳам бежиз эмас. Маълумот учун айтиш мумкинки, Ислом Ҳамкорлик Ташкилоти (ИҲТ) ҳар йили 3 та шаҳарни Ислом маданияти пойтахти деб эълон қилади. Уларнинг бири Араб мамлакатларидан, бошқаси Осиё ва учинчиси Африкадаги мусулмон мамлакатлар орасидан танланади. 2007 йил мамлакатимиз пойтахти – Тошкент шаҳри худди шу номга сазовор бўлган эди. Қадимги шаҳар-давлатчилик анъаналарига назар ташлайдиган бўлсак, шаҳарларнинг давлатчилик бўлишига асосий омиллардан бири – уларнинг мудофаа деворлари билан ўраб олинганлиги билан ҳамдир. Бухоро воҳасининг аҳолиси ҳам чўл ерларда яшовчи кўчманчи-чорвачи қабилаларни босқинчилик ҳужумларидан сақлаш мақсадида воҳа атрофини мустаҳкам девор билан ўраган. Бухородаги бу девор харобалари ҳозиргача сақланиб қолган. У маҳаллий халқ орасида “Канпирак”, “Кампирдевор”, “Девори Канпирак” каби номлар билан аталган. Тарихчи Абу Бакр Муҳаммад ибн Жаъфар Наршахий ўзининг “Бухоро тарихи” асарида бундай ёзади: “Бухоро амири бўлиб турган Муҳтадий ибн Ҳаммод деворни қуришга, ҳар бир фарсанг (масофа)да бир дарвоза қуришга ва ҳар ярим мил (масофа)да биттадан мустаҳкам минора кўтаришга буюради. Бухоро қозиси Саъд ибн Халоф Бухорий бу ишга муттасадди этиб тайинланади. Ниҳоят, девор 830 йили Муҳаммад ибн Ҳалжод ибн Варақнинг даврида битказиб тугатилади”. Бухоронинг Ислом маъданияти пойтахти деб эълон қилиниши улкан тарихий-маданий ва сиёсий воқеадир. Зеро, Бухорои шариф ҳақиқатдан ҳам бундай шарафга муносиблиги борасида кўплаб мисоллар келтириш мумкин. Бухоро азалдан минтақамиз тарихида муҳим ўрин тутган, жаҳон динлари туташган марказлардан бири бўлиб келган. Айниқса, Ислом тамаддуни тарихидаги ўрни беқиёсдир. Бухоро шаҳрининг Ислом маданияти пойтахти деб эътироф этилишини, у ерда етишиб чиққан забардаст алломаларнинг ислом цивилизациясига қўшган улкан ҳиссасининг тасдиғи сифатида ҳам баҳолаш мумкин. Ҳолбуки, буюк аждодларимизнинг илм-фан ва маданиятнинг кўплаб соҳалари тараққиётига қўшган беқиёс ҳиссасини дунё тан олган. Биргина Имом Бухорий раҳматуллоҳи алайҳнинг дунё мусулмонларига тақдим этган “Саҳиҳул Бухорий” асари уламолар томонидан Қуръондан кейинги иккинчи манба сифатида тан олинган. Жумладан, Бухорои шарифда етти номи билан боғлиқ улуғ мутасаввиф зотларнинг ўтганлиги ҳам мазкур шаҳарнинг шарафини янада зиёда этиб турибди. Абдулхолиқ Ғиждувоний (1103–1179), Хожа Муҳаммад Ориф Ревгарий Моҳитобон, Хожа Маҳмуд Анжир Фағнавий, Хожа Али Ромитоний, Хожа Муҳаммад Бобойи Самосий, Саййид Амир Кулол, Ҳазрати Саййид Муҳаммад Баҳоул-ҳақ вал-миллат вад-дунёуд-дин Нақшбанд ибн Саййид Жалолиддин каби валий зотларнинг номларини санар эканмиз, дунё тамаддунида улар танлаган йўлнинг нақадар беқиёслигига амин бўламиз. Биргина Хожа Абдухолиқ Ғиждувонийнинг “Васиятнома” асаридаги ўгитлар ҳозиргача мусулмонлар учун юксак тавсия бўлиб келмоқда. Асарда жумладан, шундай дейилади: * Эй, фарзанд! Мен сенга барча ҳолатларда илм, адаб ва тақвода бўлишингни васият қиламан! * Ўтган уламоларнинг изидан юришинг лозим. Аҳли сунна ва жамоанинг мулозими бўл! * Фиқҳ ва ҳадис ўрган! * Жоҳил сўфилардан эҳтиёт бўл! * Ҳаргиз машҳурликни талаб қилма! Чунки, шуҳратда офат бор! * Бирор мансабга қаттиқ боғланиб қолма! * Доимо номинг йўқ (гумном, яъни номинг кўп ҳам чиқавермасин! бўлсин! Камтарин бўл!)....

Жорий йилнинг 24 февраль куни Тошкент ислом институтида ЎМИ масъул ходими Муҳаммад Аюбхон домла Ҳомидов ҳамда институт ректори У.Ғафуров “Шукроналик олий қадрият” мавзусида талабаларга маъруза қилиб беришди. Давра суҳбатида ҳозирги кундаги глобаллашув жараёнига юксак илм ва салоҳиятли ёшларга эҳтиёж катта ҳисобланиши, шунингдек, таълим ва тарбия узвий боғлиқлиги, жамият тараққиётига илм-маърифат ва шукроналик, қолаверса ўзига юклатилган масъулиятни тўлақонли бажариш билангина чин инсонлик-талабалик бурчини адо қилиш мумкинлигини айтиб ўтилди. Маъруза сўнгида талабалар ўзларини қизиқтирган саволларга жавоблар олдилар. ТИИ матбуот котиби 807

Бугунги ёшлар тарбияси, уларни илм-маърифатга ошно қилиш давр талаби ҳисобланади. Шу нуқтаи назардан қараганда, халқимиз, айниқса ёш авлод онгида Ватанимизнинг эртанги куни ва истиқболи учун дахлдорлик туйғусини уйғотиш ҳар бир фуқаронинг бурчи ҳисобланади. Хусусан ТИИ билим юртида таҳсил олаётган талабаларнинг етук диний мутахассислар тайёрлаш, бу борадаги ғоявий-тарбиявий ишларни тизимли ташкил этиш бениҳоя улкан амалий аҳамият касб этаётганини ҳам таъкидлаш зарур. Юқоридаги вазифалардан келиб чиқиб, жорий йилнинг 24 февраль куни Тошкент ислом институтининг ректори У.Ғофуров ва Маънавий-маърифий ишлар бўйича проректори Ж.Мелиқўзиев, Ўқув ва илмий ишлар бўйича проректори У.Ходжаев устоз ва ходимларнинг учрашуви бўлиб ўтди. Унда ҳозирги кунда диний билим юртида таҳсил олаётган талабаларни ҳар томонлама етук кадр қилиб тарбиялаш, ислом динининг тинчликпарварлик моҳиятини кенгроқ ёритиш, хориж ва анъанавий тажрибалардан кенг фойдаланиш бўйича фикр алмашдилар. Шунингдек, “Жаҳолатга қарши маърифат” билан курашиш ғоясининг аҳамияти каби бугунги куннинг бир қатор долзарб масалаларига ҳам алоҳида эътибор қаратилди. ТИИ матбуот котиби 608