islom-instituti@umail.uz         71-227-42-37
Iyul 9, 2018

Day

Такфирчилик хатари

Бугунги илм нури камайиб, жаҳолат илдиз отган кунимизда олимларга, ҳақиқий олимларга ҳар қачонгидан кўра муҳтожроқмиз. Таассуфлар бўлсинки, бироз арабча билиб, беш-олтита дафтарсимон китоб ўқиб олган айрим одамлар ўзларидан олим ясаб олган ҳолда кўплаб яхши инсонларнинг адашишларига сабабчи бўлмоқдалар. Энг нозик ва қалтис масалаларни кўтариб, мусулмонлар бирлигига раҳна солиш билан шуғулланмоқдалар. Динда ғулувга кетиб қолмоқдалар. Уламоларнинг Исломдан бошқа нарсаларга эътиқод қилувчи ҳақиқий ғайридинлар ҳақидаги айрим сўзларини нотўғри тушуниб олган ҳолда мазкур сўзларни мусулмонларни кофирга чиқаришга қурол қилмоқдалар. Бу жуда ҳам хатарли ва қалтис йўлдир. Бу йўлда кўпчилик тойилиб, адашиб кетган. “Такфир” арабча сўз бўлиб, луғатда “(бировни) куфрга нисбат бериш”, “куфрга ҳукм қилиш”, “кофирга чиқариш” маъноларини англатади. Куфр сўзи луғатда неъматни инкор қилиш, нонкўрлик қилиш, неъматга ношукрлик қилиш, беркитиш яшириш маъноларини англатади. Шундан келиб чиқиб, тунни араблар кофир дейишарди. Чунки, тун ўзининг қоронғулиги билан одамларни кўздан пана қилади. Шунингдек, деҳқон ҳам арабларда кофир деб аталган, чунки, у уруғни ерга яширади. Шунингдек, куфр иймоннинг зиддини ҳам англатади. Қуръони Каримда ворид бўлган “куфр” ёки “кофир” сўзларининг ҳаммаси ҳам иймоннинг зидди маъносида келавермайди. Балки, фосиқлик, иймонга мос келмайдиган иш, ношукрлик маъноларида ҳам келган кўп ўринларда. Лекин на тилни яхши биладиган, на тузукроқ бир шаръий билим олган илмсиз айрим кимсалар эса муйян хатти-ҳаракат “куфр” ёки “кофирлик” сифатида баҳоланган бирор оят ёхуд ҳадисга дуч келсалар, дарров мазкур ишларни диндан чиқарувчи куфр маъносида талқин қилиб, одамларга кофирлик ёрлиғини ёпиштиришга тушиб кетадилар. Бу Ислом таълимотига буткул зид келадиган ишдир. Агар “такфир” сўзини мусулмонлик даъвосидаги бирор шахсни кофирга ҳукм қилиш деб тушунадиган бўлсак, шуни билиб олиш керакки, бу ҳамманинг иши эмас. Бу фиқҳий, шаръий ҳукм бўлиб, фақат муайян ҳолатда мутахассис кишилар томонидан айтилиши мумкин. Бу масаланинг назарий жиҳати. Ҳолбуки, амалда бундай муҳит ва ҳолат аллақачон йўқолиб кетган. Аҳли сунна вал-жамоа куфр амалини содир этган мусулмонни, унга қилаётган амали куфр эканлиги ҳақидаги ҳужжатни очиқ-ойдин тушунтирмагунича, кофир демайди. Ҳужжатни қоим қилиш ҳуқуқи эса инсоннинг илм даражаси ва ваколатига боғлиқ бўлади. Қилинаётган иш куфр ишларидан экани тушунтирилгандан сўнг ҳам, у ишни қилувчи буни тан олмасдан, ўз нафси амморасига эргашган ҳолда мазкур ишини ҳалол санаса, ояту ҳадисларни инкор қилса, ана шундагина ундай одам иймондан чиқиб, куфр доирасига кириб қолади, Аллоҳ асрасин!.. Бордию шундай ҳолат юз берса ҳам ундай инсонга насиҳат қилинади, ҳикмат ва яхши гаплар билан ҳақ йўлга чақирилади, дарров уни “кофир бўлди!” деб, атрофга жар солиб юрилмайди. Аммо, маъсият содир қилувчи киши модомики уни ҳалол санамас экан, асло кофир бўлиб қолмайди. Бир инсонни кофир деб аташ, кофирга ҳукм қилиш осон иш эмас, аксинча, аниғини билмасдан туриб бир мусулмонни кофир дейиш ўша одамнинг ўзининг иймонини хатар остига қўйиб қўяди. Мусулмонни кофир деб аташдан Пайғамбаримиз алайҳиссалом бир нечта ҳадиси шарифларда қаттиқ қайтариб, бу ишнинг ёмон оқибатидан огоҳлантирганлар. Жумладан Имом Муслим томонидан келтирилган ҳадиси шарифда шундай дейилади: “Киши ўз биродарини кофирга чиқарса, бас, у иккисидан бири муқаррар унга (яъни куфрга) дучор бўлажак”. Бошқа ривоятда шундай дейилади: “Қайси бир киши ўз биродарига (эй) кофир, деса, албатта бу нарсага у икковидан бири дучор бўлади. Агар у (биродари) айтганидек бўлса, хўп-хўп, бордию ундай бўлмаса, бу (сўз, яъни куфр сўзи) албатта унинг ўзига қайтади”. Энди, ғулувга кетган такфирчиларнинг энг кўп...