Инсониятни ташвишга солаётган оғриқли муаммоларни ҳал этиш юзасидан Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 2017 йил 19 сентябрь куни БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида сўзлаган нутқида таклифлар берган эди. Дунёда терроризм таҳдидлари, айниқса, сўнгги йилларда кучайиб бораётгани уларга қарши асосан куч ишлатиш йўли билан курашиш усули ўзини оқламаётгани, бу борада кўп ҳолларда таҳдидларни келтириб чиқараётган асосий сабаблар билан эмас, балки уларнинг оқибатларига қарши курашиш билангина чекланиб қолинаётгани, халқаро терроризм ва экстремизмнинг илдизини бошқа омиллар билан бирга, жаҳолат ва муросасизлик ташкил этишини қайд этар экан, Президентимиз “…одамлар, биринчи навбатда, ёшларнинг онгу тафаккурини маърифат асосида шакллантириш ва тарбиялаш энг муҳим вазифадир” деб таъкидлаган эди. Мазкур таклифлар нафақат юртдошларимиз, балки бутун мусулмон олами ва жаҳон афкор оммасида катта қизиқиш уйғотди, алалоқибат, жорий йилнинг 12 декабрь куни БМТ Бош Ассамблеясининг ялпи сессиясида “Маърифат ва диний бағрикенглик” деб номланган махсус резолюция қабул қилинишига сабаб бўлди. Давлатимиз раҳбари БМТ юксак минбарида туриб сўзлар экан, Ўзбекистон томонидан таклиф этилган резолюциянинг асосий мақсади “барчанинг таълим олиш ҳуқуқини таъминлашга, саводсизлик ва жаҳолатга барҳам беришга кўмаклашишдан иборат” эканини қайд этди. Ҳужжат “бағрикенглик ва ўзаро ҳурматни қарор топтириш, диний эркинликни таъминлаш, эътиқод қилувчиларнинг ҳуқуқини ҳимоя қилиш, уларнинг камситилишига йўл қўймасликка кўмаклашиш”га қаратилган. Зеро, мамлакатимизда сўнгги икки йил давомида 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси ҳамда Президентимизнинг 2018 йил 16 апрелдаги “Диний-маърифий соҳа фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармонига мувофиқ «Жаҳолатга қарши маърифат» ғояси асосида мисли кўрилмаган одимларнинг гувоҳи бўлмоқдамиз. Давлатимиз раҳбари ташаббуслари, фармон ва қарорлари ижроси ўлароқ юртимизда диний-маърифий соҳада улкан ислоҳотлар амалга оширилди, Ислом цивилизацияси, Имом Бухорий, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказлари, Ўзбекистон халқаро ислом академияси, Мир Араб олий мадрасаси, Ҳадис илми мактаби каби олий диний таълим муассасалари, “Вақф” хайрия жамоат фонди ташкил этилди, Қуръони карим мусобақаси ўтказилди, экстремистик ташкилотларга алоқадорликда гумон қилинган 20 мингга яқин фуқаролар махсус рўйхатдан чиқарилди, илк маротаба минглаб шахслар афв этилди, аждодларимиз учун орзу бўлган кўплаб имкониятлар бугун фуқароларимиз учун кенг жорий қилинмоқда. Халқимизга азал-азалдан хос бўлган маърифатпарварлик, бағрикенглик, ўзаро ҳурмат, меҳр-мурувват, бунёдкорлик каби эзгу фазилатлар ва қадриятларимизни кенг тарғиб қилиш, диннинг асл инсонпарварлик моҳиятини, эзгулик, тинчлик ва инсонийлик каби фазилатлар азалий қадриятларимиз ифодаси эканлигини кенг ёритиш ва бу соҳадаги илмий-маърифий фаолиятни жадал ташкил этиш, ислом ва жаҳон цивилизациясига бебаҳо ҳисса қўшган аждодларимизнинг бой маданий меросини чуқур ўрганиш асосида ёшларнинг онгу тафаккурини шакллантириш, динни зўравонлик ва қон тўкиш билан бир қаторга қўядиган бузғунчи ёт ғояларнинг сохта иддаолари ҳақида аҳолининг, айниқса, ёшларнинг хабардорлик даражасини ошириш, жамиятда тинчлик ва тотувликни, ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлашда диний-маърифий соҳа вакилларининг дахлдорлик ҳисси ва иштирокини янада ошириш борасида ҳам кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. БМТ Бош Ассамблеясида “Маърифат ва диний бағрикенглик” резолюциясининг бир овоздан қабул қилиниши, АҚШ Давлат департаментининг диний эркинликлар масаласида «алоҳида ташвишга сабаб бўлаётган мамлакатлар рўйхати»дан Ўзбекистоннинг чиқарилиши Президентимизнинг турли миллат, конфессиялар ўртасида диний бағрикенглик, ўзаро ҳурмат, бирдамлик муҳитини мустаҳкамлаш, конфессиялар, миллатлар ҳамда маданиятлараро мулоқотни қўллаб-қувватлаш, асрашга қаратилган изчил, пухта ўйланган стратегияси халқаро ҳамжамият томонидан тўла қўллаб-қувватланаётганининг яққол далилидир. Ҳозирги таҳликали даврда, глобаллашув шароитида бутун жаҳонда кескин тус олиб, бамисоли бало-қазодек тарқалиб бораётган мафкуравий таҳдидлар ва диний-маърифий соҳадаги муаммоларнинг Ўзбекистонда «Жаҳолатга қарши маърифат» ғояси асосидаги ўз...
Президент Шавкат Мирзиёев жорий йил 15 июнь куни Ўзбекистон Ислом цивилизацияси маркази қуриладиган ҳудудга ташриф буюриб, унинг пойдеворига тамал тоши қўйган эди. Бугунги кунда бино конструкциялари қад кўтариб, қурилиш ишлари жадал давом этмоқда. Давлатимиз раҳбари миллий-диний қадриятларимизни тиклаш, буюк аждодларимизнинг ислом ривожига қўшган улкан ҳиссасини тарғиб этишга алоҳида эътибор қаратмоқда. Шундай ташаббуслардан бири – «Маърифат ва диний бағрикенглик» номли резолюция қабул қилиш таклифи БМТ Бош Ассамблеясининг 12 декабрдаги ялпи сессиясида барча давлатлар томонидан қўллаб-қувватланди. Ислом цивилизацияси маркази умумбашарий цивилизация ривожига беназир ҳисса қўшган буюк аждодларимизнинг бой меросини ўрганиш, динимизнинг асл инсонпарварлик моҳиятини авваламбор халқимизга, дунё ҳамжамиятига етказиш, жамиятда “жаҳолатга қарши – маърифат” тамойилини кучайтиришда муҳим аҳамият касб этади. Уч қаватли марказ қадимий мадрасаларимиз услубида қурилади. Бинонинг симметрик марказига Усмон Қуръони қўйилади. Иккинчи қаватда кутубхона, анжуманлар ва кўргазма заллари бўлади. Учинчи қават ахборот-ресурс маркази, илмий кафедралар ва бошқа хоналарни ўз ичига олади. Президентимиз қурилиш жараёни билан танишди. Кўргазмалар залида Ўзбекистон тарихи даврлар бўйича, ҳар бир аср, ҳар бир алломага оид манбалар ва ашёлар асосида намойиш этилиши зарурлигини таъкидлади. – Ҳамма ўз тарихини улуғлайди. Лекин бизнинг мамлакатимиздагидек бой тарих, боболаримиздек буюк алломалар ҳеч қаерда йўқ. Бу меросни чуқур ўрганишимиз, халқимизга, дунёга етказа билишимиз керак. Бу марказга келган одам тарихимиз ҳақида тўла тасаввурга эга бўлиши, катта маънавият олиб кетиши зарур, – деди Шавкат Мирзиёев. Давлатимиз раҳбари марказни пардозлаш ва жиҳозлашни такомиллаштириш бўйича кўрсатмалар берди. president.uz 504
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита ва Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг 19 декабрдаги топшириғига асосан, Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг БМТда сўзлаган нутқи ҳамда ушбу махсус резолюцияни мазмун-моҳиятини англаш мақсадида, жорий йилнинг 21 декабръ куни Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтида “Маънавият соати” ташкил этилди. Унда, институтнинг “Ижтимоий фанлар” кафедраси ўқитувчиси Ў.Собиров 1-3 курс талабалари учун “Миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенглик – тараққиёт ва барқарорликнинг муҳим омили” мавзусида маъруза машғулотини олиб борди. Миллатлараро тотувлик ғояси – умумбашарий қадрият бўлиб, турли хил халқлар биргаликда истиқомат қиладиган минтақа ва давлатлар миллий тараққиётини белгилайди, шу жойдаги тинчлик ва барқарорликнинг кафолати бўлиб хизмат қилади. Дунёдаги барча давлатлар аҳолиси миллий таркибига кўра 2 гуруҳга бўлинади. Биринчиси моноэтник (аҳолиси асосан бир миллат вакилларидан иборат) ва иккинчиси полиэтник (кўпмиллатли) давлатлардир. Ҳаммамизга маълумки, Ўзбекистон аҳолиси миллий таркибига кўра иккинчи гуруҳга, аҳолиси кўп миллатли давлатлар қаторига киради. Ҳозир Ўзбекистонда 136 та миллат ва элатларнинг вакиллари яшайди. Ҳар бир миллатнинг умумий манфаатлари билан бирга ўз қадриятлари ҳам бор. Ўзбекистон каби кўп миллатли мамлакатда турли миллатлар манфаатларини уйғунлаштириш, улар орасида тотувликни таъминлаш тараққиётнинг ҳал қилувчи омилларидан бири ҳисобланади. Шунинг учун ҳам мамлакатимизда бу масалага катта эътибор бериб келинмоқда. Миллатлараро тотувлик жамиятда тинчлик ва барқарорликнинг кафолати бўлиб хизмат қилади. Диний бағрикенглик ғояси хилма-хил диний эътиқодга эга бўлган кишиларнинг бир замин, бир Ватанда, олижаноб ғоя ва ниятлар йўлида ҳамкор ва ҳамжиҳат бўлиб яшашини англатади. Дунёдаги динларнинг барчаси эзгулик ғояларига асосланади ва яхшилик, тинчлик, дўстлик каби хусусиятларга таянади. Одамларни ҳалоллик ва поклик, меҳр-шафқат, биродарлик ва бағрикенгликка даъват этади. Азал-азалдан она юртимизда ислом, христиан, иудийлик, буддавийлик каби дин вакиллари ёнма-ён яшаб келган. Асрлар мобайнида йирик шаҳарларда масжид, черков ва синагогаларнинг мавжуд бўлиши, турли миллат ва динга мансуб халқларнинг ўз диний амалларни эркин адо этиб келаетгани бунинг тасдиғидир. Тарихимизнинг энг мураккаб, оғир даврларида ҳам улар орасида диний асосда можаролар бўлмагани халқимизнинг динлараро бағрикенглик масаласида улкан тажриба тўплаганидан далолат беради. Ўзбекистонда яшаб фаолият кўрсатаётган турли дин вакилларининг маънавий дунёси, эътиқод эркинлиги учун истиқлолнинг дастлабки кунларидан бошлаб кенг йўл очилди. Ёш давлатимиз дин маънавий-маданий ҳаётнинг узвий қисми эканидан келиб чиқиб, унга бўлган муносабатни тубдан ўзгартирди. Бугунги кунда мамлакатимизда турли эътиқодга мансуб диний ташкилотлар ўртасида ўзаро ҳурмат ва бағрикенглик муҳити ўрнатилиши учун барча шароитлар яратилган. Ўтган 27 йил мобайнида бу йўналишда муайян натижаларга эришилди. Энг асосийси – бағрикенгликнинг муҳим омилларидан бири бўлган миллатлараро ва динлараро тотувлик тўла таъминланди. Бугун мамлакатимизда 16 диний конфессияга мансуб 2224 та диний ташкилот ва 140 га яқин миллий маданий марказлар фаолият кўрсатмокда. Маърузада ҳозирги куннинг энг асосий вазифаларидан бири халқимизнинг диний эътиқодига зид бўлган зарарли оқимларнинг юртимизга кириб келишининг олдини олиш, анъанавий, маърифий, мўътадил ислом динини ёт ғоялар таъсиридан сақлашдан иборат эканлиги таъкидлаб ўтилди. Эслатиб ўтамиз, жорий йилнинг 12 декабрь куни БМТ Бош Ассамблеясининг ялпи сессиясида “Маърифат ва диний бағрикенглик“ деб номланган махсус резолюция қабул қилинди. Лойиҳаси Ўзбекистон томонидан ишлаб чиқилган ҳужжат БМТга аъзо барча давлатлар томонидан бир овоздан қўллаб-қувватланди. Резолюциянинг қабул қилиниши 2017 йил сентябрь ойида Нью-Йорк шаҳрида бўлиб ўтган БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида Президентимиз Шавкат Мирзиёев илгари сурган ташаббуснинг амалий ифодаси бўлди. Тошкент ислом институти Маънавият, маърифат ва иқтидорли талабалар билан ишлаш...
Аббос Инъом Хўжа Қўқон шаҳрида ҳижрий 1307 (1889) йили туғилган. Ҳаёти: Аббос Инъом Хўжа ўз туғилиб ўсган Қўқон шаҳрида Қуръони каримни 15 ёшида тўлиқ ёд олади. 16 ёшида Бухорога сафар қилади. У ердаги “Мир Араб” мадрасасига ўқишга киради. Мадрасада диний илмларни, хусусан, Ҳанафий фиқҳи, тафсир, мантиқ, фалсафа ва бошқа бир неча фанларни ўзлаштиради. Бухорода бир неча йил истиқомат қилади. Сўнг Самарқандга сафар қилади. У ердаги “Хуртнақ” номли жойда яшайди. Бухорода олган илмларини такрорлайди. Шийъаларнинг тазйиқи кучайгандан сўнг Афғонистонга ўтиб кетади. У ерда узоқ турмай “Бишовар” шаҳрига боради. Ана шу вақтда ёшлари 30 да бўлган. Ўша даврда илм ва уламолар юрти бўлган Ҳиндистонга сафар қилади. У ердаги “Мерос”шаҳрида яшай бошлайди. Ана шу шаҳардаги мадрасаларнинг бирига ўқишга кириб илм олишда давом этади. У ерда ҳам 5 йил туради. Кейинчалик Девбанддаги университетга ўқишга киради. У ерда 2 йил таълим олади. Сўнг “Аҳмир” шаҳридаги бир масжидда инсонларга имомлик қилиб, ана шу масжидда Қуръони каримдан дарс беришни йўлга қўяди ва 3 йил давомида даср беради. Иккинчи жаҳон уруши ,бошланган вақтда Ҳиндистондан Боғдодга сафар қилади. У ерда 6 ой давомида бир неча қироатлар бўйича таълим олади. Сўнг Шом диёрига сафар қилади. Лекин у ерда 2 ҳафтагина туради. Сўнг Мадинаи мунавварага ҳижрий 1360 (1941) йили сафар қилади ва у ерда истиқомат қилади. Мадинаи мунавварада қурроларнинг шайхи Шайх Ҳасанга қироатлар бўйича шогирд тушиб, у кишидан бир неча қироатлар бўйича ижоза олади. Шунингдек ҳижрий 1360 (1941) йили “Мадрасатул Ўзбекийя” идорасида иш олиб боради. У мадрасада Қуръони карим, қироатлар ва бошқа бир неча илмлардан то вафот этгунига қадар дарс беради. Устозлари: 1. Шайх Асвад Махдум, у киши Бухоронинг улуғ устозларидан. 2. Шайх Ҳусайн Аҳмад Маданий 3. Шайх Иброҳим Милёвий 4. Шайх Иъзоз Алий 5. Шайх Абдус Самиъ. Улардан турли илмлардан таълим олади. 6. Шайҳ Абдул Қодир хатиб, Боғдоддаги “Абу Ҳанифа” масжидининг имоми, у кишидан 7 қироатдан ижоза олади. 7. Шайх Ҳасан, у кишидан ҳам бир неча қироатдан ижоза олади. Шогирдлари: Шайх Муҳаммад Алий Санадий, Аббос Бухорийдан “Манзуматуш шотибийя фил қироаатис сабъ”, “Манзуматуд дурратул музийя фил қироаатис саласил мутаммима лил аъшр”, “Алфияту ибни Молик”, “Талхисул мифтаҳ” ва бошқа бир неча китоблардан дарс олиб, 10 қироат бўйича ижоза олади. Шайх Саййид Абдул Карим, Аббос Бухорийдан “Манзуматуш шотибийя фил қироаатис сабъ”, “Алфияту ибни Молик” ва ва бошқа бир неча китоблардан дарс олади ва у кишини 22 йил хизматини қилади. Аббос Бухорийдан Ҳафс Осимдан қилган ривояти асосида Қуръони каримдан дарс олган бир қанча қорилар мавжуд бўлиб, уларни баъзиларини қуйда келтирилади: 1. Ислом Аҳмад Ҳофиз 2. Абдул Ҳафиз Покистоний 3. Маданий Бухорий 4. Абдур Раҳмон Бармовий 5. Нурул Ислом Бармовий 6. Муҳаммад Ҳасан Ямоний 7. Муҳаммад Солим Яамоний 8. Устоз Яҳё Абдул Ҳодий Ямоний 9. Муҳаммад сойф Ямоний 10. Жамил Ямоний 11. Нозим Абдул Малик Ямоний 12. Муҳаммад Ямоний, Аббос Бухорийдан 6 ойда Қуръонни ёд олиб ўтказади 13. Абдул Мажид Аҳмад Балуший 14. Абдуллоҳ Муҳамма Балуший 15. Билол Абдул Азиз Покистоний 16. Назир Аҳмад Покистоний 17. Айюб Абдул Ваҳид Бангладеший 18. Маҳмуд Абдул Ваҳид Бангладеший 19. Абдур Раҳмон Кувайтий 20. Абдул Ҳамид Санадий 21. Устоз Абдуллоҳ давлат Бухорий 22. Аҳмад Муҳаммад мулла Абдул Қодир 23. Абдур Рауф Абдур Рашид Ҳиндистоний 24. Мутиъуллоҳ Бухоро ва бошқа бир қанча қорилар. Вафоти: Ҳижрий 1407 (1987) йили 12 ой 20 куни Мадинаи мунавварада вафот этади. Жанозалари пайшанба куни бомдод намозидан сўнг Масжидун набавийда ўқилади ва Бақеъ қабристонига дафн қилинади. Мир Араб ўрта махсус ислом билим юрти ўқитувчиси Абдусамад Тожиддинов 477
