Ўзбекистон мусулмонлари идораси ўз тасарруфидаги диний таълим муассасаларининг қабул имтиҳонларини янада такомиллаштириш, синовларнинг шаффоф ва адолатли ўтишини таъминлаш мақсадида 2018-2019 ўқув йили учун ўтказиладиган қабул имтиҳонларига қуйидаги ўзгартиришлар киритилганини эълон қилади. 422

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Лаззатларни кесувчи (ўлим)ни кўпроқ эслаб туринглар» дея марҳамат қилганлар (Имом Термизий ривояти). Ва яна, Расулуллоҳ соллаллоҳуалайҳи васалламнинг аёллари Умму Ҳабиба розияллоҳу анҳумо: Расулуллоҳ соллаллоҳу алйҳи васалламнинг «Аллоҳга ва охират кунига ишонган аёлнинг ўлик учун 3 кундан ортиқ аза тутиши ҳаромдир, фақат ўлган эри учун 4 ой 10 кун аза тутади» деганларини эшитдим дегандилар (Имом Бухорий ривояти). Аллоҳ таоло Ислом динини мукаммал қилиб нозил қилган. Инсонларнинг ҳар бир ҳолатлари ҳақида бу динда мукаммал кўрсатмалар бор, ҳатто бу фоний дунёда сўнги манзилга томон бориш маросимлари, ундаги амаллар ҳақида ҳам фарзлар, суннатлар, вожиблар келган, инсон уларни билмоғи зарурдир. Бунда эса аёллар ҳам тенг ҳисобланиб, аёллар ўзларига хос масалаларга эътибор бермоқлари шарт. Айниқса бугунги кунга келиб аёллар орасида жаноза масалаларида турли бидъатлар кўпайган даврда. Юқоридаги ҳадислардан кўринадики, аза нафақат аёл учун балки эркаклар учун ҳам 3 кундир. Аммо бугунга келиб юртимизнинг баъзи ҳудудларида аза маросимлари шунчалар чўзилиб кетдики, натижа ўлик эгалари умрларини аза маросими учун олган қарзларини тўлаш билан ўтказадилар. Аввало ўлим, маййитни ювиш, кафанлаш ва аза маросимларининг исломдаги меъёрини ёритиб ўтамиз. Ўлим олди ва ўлимдан сўнг маййитнинг яқинлари қиладиган амаллар қуйидагилар: Ўлими яқинлашган кишининг ҳолати –  кишининг икки оёғи заифлашади, бурни бироз қийшаяди, юзинг териси чўзилиб икки чаккаси пасаяди. Агар кишида шу ҳолатлар пайдо бўлса, ёнидаги киши суннатга мувофиқ уни ўнг томони ила ётқизиб қўйиш керак. Бунда унинг юзини қибла томон буриш ихтиёр қилинган бўлади. Бунга далил Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам Байтуллоҳ тўғрисида: «Байтул Ҳаром тирик ва ўлим ҳолатингиздаги қиблангиздир» деганлари (Абу Довуд ривояти). Агар қиблага юзлантиролмаса, оёғини қиблага қилиб қўяди, чалқанча ҳолда ётқизиб, Калималарни қайтариб туради. Ва яна Ёсин сураси ўқиб турилса осон бўлади. Агар жон берса кўзларини юмиб, икки оёғини бўйлаб қўяди, сўнгра дуо қилади. Энг машҳур дуо: «Аллоҳумма яссир аълайҳи амроҳу, ва саҳҳил алайҳи ма баъдуҳу ва асъидҳу би-лиқоика, важаъл ма хорожа алайҳи хойром-мимма хорожа анҳу». Мўминнинг маййит устида 4 та ҳақи бор: маййитни ювиш, кафанлаш, жаноза ўқиш ва дафн қилиш. Маййитни ювишда: бу фарзи кифоя амалдир, агар маййитни ювишга сув топилмаса таяммум қилдирилади. Маййит одамлардан ҳоли жойда сақланади. Аёл кишини аёллар, эр кишини эркаклар ювишади. Ҳаттоки эр ўз аёлини юволмайди, чунки никоҳ ақди узилади, аммо аёл ўз эрини юволади, чунки идда ҳақи бўлгани учун. Маййитни ювувчи киши оқил ва балоғатга етган бўлиши шарт. Шу билан бирга ювувчи киши солиҳ, тақводор, ишончли, жаноза ва ўлим ҳақида яхши биладиган бўлиши керак. Ювишдан аввал фарзи кифоя, деб ният қилмоғи лозим. Ювувчи маййитни эҳтиётлаб, авратларини кўрмаслик учун устига мато ташлаб кийимларини шу ҳолда ечиб олади ва ювишга мўлжалланган тахтага олади. Ювувчи маййитни авратларига қараши жоиз эмас, бунга далил Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам ҳазрати Али розияллоҳу анҳуга: «Сонингни бировга кўрсатма ҳамда тирикнинг ҳам, ўликнинг ҳам сонига қарама» деганларидир (Имом Аҳмад ривояти). Яна ювувчи маййитнинг айбларини ҳеч кимга айтмас даражада омонатли бўлади. Ювишни вожиб қилувчи шартлар: -Маййит мусулмон бўлмоғи, -Маййит тирик туғилганлиги маълум бўлмоғи. Чунки ўлик ва чала туғилган чақалоқлар устида сув қуйиб бир матога ўраб дафн этилади, лекин ювиб жаноза ўқилмайди. -Маййитнинг жасади бутун бўлмоғи лозим, акс ҳолда, кўпроқ қисми ёки ярми боши билан бирга бўлиши керак. -Агар киши сувда...

عن أبي موسى الأشعري رضي الله عنه عن رسول الله صلي الله عليه وسلم : قال تَعَاهَدُوا هَذَا الْقُرْآنَ فَوَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَهُوَ أَشَدُّ تَفَلُّتًا مِنْ الْإِبِلِ رواه البخاري ومسلم  Абу Мусо Ашъарийдан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бу Қуръондан хабар олиб туринглар. Муҳаммаднинг жони қўлида бўлган зотга касамки, у қочиб кетишда тушовда турган туядан ҳам кучлироқдир”, дедилар. (Бухорий ва Муслим ривояти.) وعن ابن عمر رضيالله عنهما أن رسول الله صلي الله عليه وسلم : قال إِنَّمَا مَثَلُ صاحِبِ القُرآنِ كَمَثَلِ الإِبلِ المُعقَّلَةِ إِنْ عاهَدَ عَلَيْها أمْسَكَها، وَإِنْ أطْلَقَها ذَهَبَتْ رواه مسلم والبخاري Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, Қуръон соҳиби ҳудди тушовланган туя соҳибига ўҳшайди. Агар ундан хабардор бўлиб турса уни тутиб туради. Агар тек қўйса кетиб қолади”, дедилар. (Бухорий ва Муслим ривояти.) وعن أنس بن مالك رضي الله عنه قال قال رسول الله صلي الله عليه وسلم  : عُرِضَتْ عَلَيَّ أُجُورُ أُمَّتِي حتَّى القَذَاةُ يُخْرِجُها الرَّجُلُ مِن المَسْجِدِ، وَعُرِضَتْ عَلَيَّ ذُنُوبُ أُمَّتِي فَلَمْ أَرَ ذَنباً أعْظَمَ مِنْ سُورَةٍ مِنَ القُرآنِ أوْ آيَةٍ أُوتِيهَا رَجُلٌ ثُمَّ نَسِيَها رواه أبو داود والترمذي Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Менга умматимнинг савоблари, ҳаттоки киши масжиддан чиқариб ташлаган чўпнинг савоби ҳам кўрсатилди. Сўнг менга умматимнинг гуноҳлари кўрсатилди. Мен бир кишига Қуръондан бир сура ёки бир оят берилиб, уни унутиб қўйганидан кўра каттароқ гуноҳни кўрмадим”, дедилар. (Абу Довуд ва Термизий ривояти.) وعن سعد بن عبادة عن النبي صلي الله عليه وسلم  : قال مَنْ قَرأ القُرآنَ ثُمَّ نَسِيَهُ لَقِيَ اللَّهَ تَعَالى يَوْمَ القِيامَةِ أجْذَمَ رواه أبو داود والترمذي Саъд ибн Убода[1]розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Қуръонни ўқиб сўнг ёддан чиқарса қиёмат кунида Аллоҳ таолога мохов ҳолатида йўлиқади”, дедилар. (Абу Довуд ва Термизий ривояти.) “Таҳфизул Қуръон” кафедраси ўқитувчиси Жалолиддин Ҳамроқулов 304