Девоний хаттотлик араб хаттотлигининг замонавий ҳаётимизнинг бир қисми ҳисобланган енг муҳим турларидан бири ҳисобланади, чунки у юмшоқлик ва мослашувчанлик билан ажралиб туради, таъсирчанликдан йироқ, оқимга қодир, рақс уйғунлигида ўз доирасини кенгайтиради. гўзалликнинг ажойиб қиёфасини шакллантириш учун расмнинг.
Девоний ёзуви Усмонлилар томонидан ихтиро қилинган ёзувлардан бири бўлиб, унинг қоидаларини биринчи бўлиб белгилаб берган хаттот Иброҳим Муниф бўлганлиги айтилади. Ҳижрий 857 йил, у ёзилган давлат идораларига нисбатан Девоний деб аталган.
Маккалик хаттот профессор Муҳаммад Тоҳир Ал-Курдий ўзининг (“Араб хаттотлиги тарихи ва одоби”) китобида шундай дейди: “Райҳоний ёзуви Девоний ёзуви билан бир хил, фақат унинг ҳарфлари бир-бирининг устига тушиши билан фарқланади, мутаносиб ва уйғун позициялар, айниқса унинг алфа ва леммалари бир-бирига аралашиб, райҳон пояларига ўхшайди ва шунинг учун бу ўтмишда “Ар-Риҳани” деб номланган. Бу даврда машҳур хаттот Мустафобей Ғазлон номи билан аталган, чунки у бу ёзувни катта маҳорат билан егаллаган ва уни Миср подшоҳлиги бошлиғи Маҳмуд Шукри Пошодан ўрганган ва у жуда яхши ёзган, бу кўринишда жозибали қўл ёзуви.
У Усмонлилар саройида расмий ёзувларга ихтисослашган бўлиб, унинг ёзуви ўзига хос услубда бўлган, айниқса, подшоҳлар, шаҳзодалар ва султонлар саройида катта лавозимларга тайинлаш, юқори мансаблар бериш, патентлар бериш, ва ҳоказо. Подшоҳлар томонидан чиқарилган махсус буйруқлар ва бошқа нарсалар баъзан унда китоблар ва эълонлар номларини ёзган.
Вазир Шаҳло Пошо бу қаламни ўзлаштирган ва Усмонлилар империяси бўйлаб кўчиб, саёҳат қилиб, уни тарғиб қилган.
У подшоҳ Ҳумоюний девони томонидан чиқарилгани учун Девоний деб аталади. Усиз барча неъматлар ва фармонлар ёзилмаган. Усмонли халифалигининг бу чизиғи саройлар сирларидан бири еди. Девоний хаттотлик ҳам бошқа турларга нисбатан чизиқлари тўғри, ҳарфлари қийшиқроқ бўлиши билан ҳам ажралиб туради.
Ушбу ёзувнинг устунларидан бири бўлган профессор Маҳмуд Язер Ат-Туркий биз учун шундай хулоса қилади: “Ёзувчи бошлаётганда гуруҳланган ҳарфлар ва раси ҳарфларнинг қавсларига амал қилиши, уларнинг ҳизаланишини тўғрилаши ва бир-бирининг орасидаги нисбатларини ҳисобга олиши керак. Бу қавслар: ба, жим, син, айн, фа ҳарфлари, қоф, коф бўйнлари, каф ва нуннинг бошлари, лам алифнинг ўрилиши ва ба ҳарфининг охирини зийнатлаши ва лавзи жалолада ҳо ҳарфини чузишда.
Тошкент ислом институти талабаси
Байджанов Абдур-Рошид
