ТAҚВО ИЛМ КAЛИТИ: Эй, болам! Сен ўзингни нафсингга эътибор бер, ҳадди-худудлар борасидаги маърифатинг (яъни чегараланишларда) ва ўзинг бу чегараларни қанчасини ёд олгансан-биласан шуни хам ўйлаб кўргин. Чунки ким боқса боқилади, ким бефарқ бўлса унга хам бефарқлик қилинади. Aллоҳни фарзларини бажарсанг, албатта у сенга фарзандларингдан қайтади. Aгар сен ундан воз кечадиган бўлсанг, яъни уларга аҳамият бермайдиган бўлсанг, албатта у Aллоҳдан сенга қайтади.
Шайхул Ислом ўз ўғилларига насиҳат қилиб айтадилар: “Болажоним! Мен ўзимдан келиб чиқиб баъзи вазиятларни сенга эслатиб ўтаман, негаки сен мени қандай тиришқоқ бўлганимни ва илм йўлида доим ҳаракатдан тўҳтамаганимни билгин. Мен Aллоҳдан хеч бўлмаганда сен менга ўхшашлигингни сўраб умид қиламан. Aллоҳни менга берган энг катта неъмати ва энг катта фазли меҳнатим-тиришқоқлигимдир, бу пул топишим билан бўлмаган, балки булар Aллоҳни менга берган тарбияси, ҳиммати билан бўлган.
Ёдимда, 6 ёшлигимда кутубхонада бўлар эдим. Мен тенги дўстларим бўлса кўчада ўйин кулгу қилиб юришар эди. Aллоҳим менга ёшлигимдан ақл деб аталмиш ризқни берди, яъни ақл билан ризқлантирди. Ўзимдан анча ёши катта инсонларга, хатто ёши катта қарияларга хам дарс берар эдим. Бирон маротаба кўчада дўстларим билан ўйин кулгу қилганимни ва бирон маротаба кўчада овозимни баланд кўтариб кулганимни эслолмайман.
7 ёш атрофларимда масжид-мадрасаларга қатнардим ва ҳадис бўйича энг яхши устозларни излаб, кўпроқ вақтимни уларни олдида ўтгазганимдан вақт алламахал бўлиб қолганини сезмай қолар эдим. Улар билан жуда узоқ вақт сухбатлашар эдим, улар айтаётган хадисларини, илмларини ёд олар ва уйга бориб ёд олганларимни ёзиб қўярдим.
Бир куни Aллоҳ Aбу Фазл исмли инсонни менга кўнгил қўйишларини, ёки улар билан учрашишимни муваффақ қилди. Aбу Фазл исмли муаллимим мени катта-катта устозларни олдига олиб борар эдилар. Хадис илми борасида менга катта-катта китобларни шархини эшиттирар ва шу китобларни менга ўргатар эдилар. Мен эса ажабланардим: “Нима учун менга бундай меҳр қўйган, нима учун мени катта-катта устозларни олдига олиб бораяпди, нима учун мени қилаётган хатоларимни мендан дарс олиб тўғирлаяпти?- деб.
Мен ёд олган нарсаларни барчасини хатоларини тўғрилаб, менга тўғрисини баён қилиб берар эдилар. Мен бу устозимни ёнларида умримни охиригача шогирд бўлиб, ўқувчи бўлиб юрдим, хатто уларга фарзанд бўлиб юрдим. Шундан сўнг мен хадис илмини ва хадис уламоларини ажратиш илмини шу одам орқали ўргандим. Кичкина болалар тоғларни тепасига чиқиб, хар хил кўприкларни устига чиқиб олиб, мени томоша қилишарди. Лекин мен ёшлигимдан кичкина жойни эгаллар, одамларни орасида ўз жойимни топиб олиб, шу жойимда илм олиш билан банд бўлардим.
Орадан вақтлар ўтди, мен тарки дунё қилиш борасида изланишлар олиб бордим. Кетма-кет рўза тутишни бошладим, Aллоҳнинг ибодатини ҳам қилдим ва ибодатдан роҳат олишни бошладим. Ибодатларимни Aллоҳ менга буюрганидек бажаришга харакат қилдим, сўнг ибодатим анча мустаҳкам бўлди. Шунинг натижасида кечалари уҳламасдан Aллоҳга ибодат қилишни яхши кўрдим.
Мен бир фан билан кифояланмадим балки фиқҳни, маърузаларни ва хадисларни тинглардим. Тарки дунё қилган инсонларни маърузаларини эшитардим. Китобларни ёзган инсонлар ҳоҳ араб бўлсин ҳоҳ бошқа шаҳардан бўладими бизга етиб келган китобларни барчасидан хабарим бўлган ва уларни луғат китобларини, маърузаларини ва барча китобларини ўқиб чиқганман.
Мени олдимда 2 хил ечим бўйича жавоб керак бўлган вақтда мен ҳар доим ўзимни динимга, тарбиямга, қалбимга қулоқ солиб жавоб қайтарардим. Шунунг учун менга қарши душманларни ҳасади, ёмонлиги Aллоҳимни изни билан менга тескари бўлди. Aллоҳим менга илм олиш учун шароит ва ҳар ҳил вазиятларни тўғрилаб берди ва мени халол меҳнат билан ризқлантирди, хатто мен ўйламаган жойдан менга халол ризқ берди. Менга тез англашликни ва ёд олишликни ризқ қилб берди ва нутқ қилаётган вақтимда ўта гўзал нутқ билан ризқлантирди.
Дунёда хеч нарсага мухтож бўлмасликка Aллоҳим нафақат менга кафил бўлди, балки менга бу нарсаларни бунданда зиёда қилиб берди. Одамларни мени гапимни инобатга оладиган қилиб қўйди, яъни бир масалада мени руҳсатим билан ва мен билан маслахатлашилиб кейин ишлар бажариладиган бўлдилар. Одамларни орасида мени гапимни ўтадиган қилиб қўйди. Одамлар мени маслахатларимга шак-шубҳасиз қулоқ солишарди. Шунинг натижасида 2000 дан зиёд одамлар мен орқали исломга кириб унга эргашишди. Мени маърузаларимни тинглаб тавба қилган инсонлар 100000 дан ошди.
Илм ва хадис тинглаш мақсадида мен ўзим устозларни излаб юрардим. Тонгда кўзимни очганимда хатто олдимда таомим йўқлигини хис қилар ва кечга яқин хаттоки олдимда хеч нарса бўлмасди. Шунга қарамасдан Aллоҳим мени ўзи яратган махлуқотларини олдида хор қилмади. Хеч кимдан хеч нарса талаб қилмадим, шундай мартабаларни Aллоҳ менга насиб қилди. Шуларни барчасини инобатга олиб мен бир калима билан кифояланаман. “Тақво қилинг! Aллоҳ сизга ўргатади ва Ўзи сизга етказади!”
Шайҳнинг ўз боласига қилган ҳаётий қиссасидан ҳисса чиқарган ҳолда биз ҳам сизга шундай насиҳатларга амал қилишингизни тавсия этамиз. Кимки меҳнат ва тиришқоқликдан тўхтамаса ва Aллоҳдан доим мадад сўраб илму-маърифатга эргашиб, тақво ва амал қилса ҳеч қачон икки дунёда ҳам хор бўлмайди ва оч қолмайди, балки Aллоҳ таоло ва одамлар тарафидан доим иззат-икром ва ҳурмат-эҳтиромда бўлади. Инсонга бундан ортиқ яна нима керак?!
…давоми бор…
“Тиллар” кафедраси ўқитувчиси
Озода Махкамова таржимаси
