Мусулмонлар Макка ва Мадинадаги иккита муқаддас масжидга “бир неча кун ичида” қайтишлари мумкин, – деди Саудия Арабистонининг Икки Муқаддас масжидлар ишлари бўйича бош президенти Абдурраҳмон ас-Судайс. “Ислом умматининг қайғуларни кеткизадиган кунлар келади ва биз икки муқаддас масжидга тавоф қилиш учун, Сафо ва Марвада саъй учун ҳамда Равзайи Шарифда намоз ўқиш, Пайғамбар Муҳаммадга (с.а.в.) салом бериш учун қайтамиз”, деди Абдурраҳмон Судайс ижтимоий тармоқларда жойлаштирилган видеода. Шунингдек, у 28 апрель кунги Масжидул Ҳаромдаги тозалаш ва озодалаш ишларида иштирок этди. Саудия Арабистони расмийси мусулмонларни “коронавирус тарқалишининг олдини олиш учун эҳтиёт чоралари сифатида киритилган чекловлардан озод бўлишга шошилмасликка” чақирди. Яқинда мамлакатнинг Ҳаж ва умра вазирлиги Твиттерда икки масжидни қайта очишларини эълон қилди. “Худо хоҳласа, ҳукуматимизнинг оқилона раҳбарлиги ва ваколатли органлар томонидан берилган тартиб ва кўрсатмаларга риоя қилиш мажбуриятига биноан, биз Макка шаҳридаги Ҳарамни ва Мадинадаги Пайғамбаримиз масжидини дунёнинг барча бурчакларидаги мусулмонлар учун очамиз”, – дейилган вазирлиги баёнотида. 18 март куни Қиролликнинг Уламолари Кенгаши COVID-19 тарқалишини олдини олиш бўйича кўрилган чоралар доирасида мамлакатнинг барча жойларидаги масжидларда ибодат қилишни тўхтатган эди. Расмий маълумотларга кўра, декабр ойида Хитойнинг Ухан шаҳрида биринчи марта пайдо бўлган ушбу касаллик Саудия Арабистонида 157 кишининг ҳаётига зомин бўлди ва жами 21402 кишига касаллик юқди. Азон.уз 512

Қуръони карим тиловатига қулоқ тутиш ибодат Қуръони Карим Аллоҳ таолонинг Ўз Пайғамбари Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламга ваҳий орқали нозил қилган каломидир. Шу сабабдан ҳам Қуръон муқаддас илоҳий калом ҳисобланади. Ҳар бир мусулмон унинг ҳайбатини қалбда ҳис қилиб, ҳурматини ўз ўрнига қўйиши лозим. Мужтаҳид уламоларимиз оят ва ҳадисларга асосланиб, Қуръон яъни, Мусҳаф ва унинг қироатига тегишли бўлган фиқҳий ҳукмларни батафсил баён қилганлар. Қуръон қироати устозлари эса, Қуръон ўқиш, тажвид қоидаларига риоя қилиш, ўрганиш, тинглаш ва унга амал қилиш фазилатлари ва одоблари ҳамда Қуръонни тўлиқ ёдлаган қорига бериладиган ажр-савоблар ҳақида етарлича сўз юритганлар. Дарҳқиқат, мана шундай ажр-савоблардан умидвор мўмин Қуръонни тинглашда қуйидаги ободларга риоя қилиши лозим бўлади.Аллоҳ таоло бу борада Ўзининг каломида шундай марҳамат қилган:وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَЯъни, “Қуръон ўқилганда уни тинглангиз ва сукут сақлангиз! Шояд (шунда) раҳм қилингайсиз!” Намоз илк фарз қилинганда намоз ичида ўзаро гаплашиш жоиз бўлган. Ушбу ояти карима намозда инсонларни гапидан бўлган сўзларни гапиришни насх (бекор) қилиб, жим туриб Қуръонга қулоқ солишга буюриб нозил қилинган. Яъни, хос сабаб билан нозил бўлган. Лекин уламоларимиз “Эътибор лафзнинг умумийлигигадир, сабабнинг хослигига эмас” деган қоидага кўра, “уни тинглангиз ва сукут сақлангиз” буйруғи намоз ичи ва намоздан ташқарига баробар тегишлидир, дейишган.Ибн Жазий: ушбу оятга кўра Қуръонга қулоқ солувчига раҳмат ниҳоятда яқин бўлади, деган.Мазкур қоидаларга асосан уламоларимиз қуръони Карим тиловат қилинганда унга жим туриб қулоқ осиш вожиблиги ҳақидаги ҳукмни чиқарганлар. Хусусан, Ҳанафий мазҳаби уламоларимиз эса, намозда имом қироат қилганида, иқтидо қилувчилар жим қулоқ осиши лозим эканини алоҳида такидлайдилар.Ибн Обидийн раҳматуллоҳу алайҳ айтади: Аслида Қуръонга қулоқ солиш фарзи кифоядир. Чунки бунда унга эътибор қилиш, зое қилмаслик бўлган ҳақни бажариш бор.Ҳамавий устози қозилар қозиси Минқорийзода исми билан машҳур бўлган Яҳё раҳматуллоҳу алайҳдан “Қуръонга қулоқ солиш фарзу айндир” деган сўзни нақл қилган.Дарҳақиқат, Ҳанафий уламоларимиз бир инсоннинг Қуръон тинглаши ўзи қироат қилишидан афзалдир, дейишади. Чунки, тингловчи тинглаши билан фарзни адо қилади. Қуръон қироати эса, фарз эмас. Абу Суъуд: Қуръон тинглаш қироат қилишдан савоблироқдир, чунки тинглаш фарз қироат фарз эмас, деган.Баъзи уламолар Қуръон тиловатига қулоқ солмасдан бошқа гап-сўзлар билан машғул бўлиш, шариатга нисбатан одобсизлик бўлишини айтишган.Бироқ бу ўринда Қуръонниг барча тажвид ва қироат қоидаларига риоя қилиниб ўқилган қироатга индамай қулоқ тутиш лозимлигини жумҳур уламолар алоҳида таъкидлаганлар. Ўз ўрнида оқил мусулмон Қуръонни ҳурматига риоя қилган ҳолда ўзини ҳам бошқаларни ҳам гуноҳкор қилмаслиги учун одамлар иш билан машғул бўладиган ўринларда баланд овозда тиловат қилмаслиги лозим. Бирор киши инсонлар ўз ишлари билан машғул бўладиган ишхоналарда, олди-сотди қиладиган бозорларда, дарс билан машғул бўладиган дарсхоналарда, уй ишлари билан машғул бўлганда уйларда баланд овозда Қуръон ўқиса эшитувчилар узрли саналиб, тиловт қилган одам гуноҳкор бўлади. Бундай ҳолатларда эшитувчилардан гуноҳнинг соқит бўлиши, инсонларни қийин аҳволга солиб қўймаслик учундир. Зеро, Аллоҳ бизга динда қийинчилик қилмаган. Бундай ўринларда тиловат қилган киши Қуръон ҳурматини зое қилгани учун гуноҳкор бўлади.Мусулмон инсон учун тажвид қоидаларига риоя қилиб, гўзал овозда қироат қиладиган қоридан тиловат қилиб беришини сўраб, уни тинглаши мустаҳаб бўлади. Имом Нававий айтадилар: Билгинки, кўпчилик салаф уламолар Аллоҳ улардан рози бўлсин, чиройли овозли қироат соҳибларидан тиловат қилиб беришларини сўрашиб, ўзлари уларни тинглашар эдилар. Бирор илмий мажлисларини Қуръон тиловати билан бошлаб, Қуръон тиловати билан ниҳоя қилар эдилар. Энг...

Рамазон туҳфаси: 3-мақола Бизларга Рамазон Рўзасини фарз қилган Аллоҳ таолога ҳамду санолар, Рамазон ойида кечасини қоим қилишни суннат қилган Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафога саловату саломлар бўлсин.Азиз биродарлар! Рамазон ойининг ҳар кечасида Аллоҳ таоло бандаларини жаҳаннамдан озод қилиши ҳақида эшитганмисиз?! Бугунги сиз азизларга етказмақчи бўлган ҳадис шариф шу ҳақда бўлади.عن أبي هريرة رضي الله عنه قال: سَمِعتُ رسولَ الله صلّى الله عليه وسلّم يقول: “إذا كان أَوَّلُ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ: صُفِّدَتِ الشَّيَاطِينُ ومَرَدَةُ الِجنِّ، وغُلِّقَتْ أَبْوَابُ النِّيرَانِ فلَمْ يُفْتَحْ مِنْهَا بَابٌ، وفُتِّحَتْ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ فلم يُغْلَقْ مِنْهَا بَابٌ، ويُنَادِي مُنَادٍ: يَا بَاغِيَ الْخَيْرِ أَقْبِلْ، وَيَا بَاغِيَ الْشَرِّ أَقْصِرْ ولِلّهِ عُتَقَاءُ مِنَ النَّارِ، وذَلِكَ كُلَّ لَيْلَةٍ”. رواه الترمذي وابن ماجه. وفي رواية البيهقي: “هل مِنْ مُسْتَغْفِرٍ نَغْفِرُ لَهُ، هَلْ مِنْ تَائِبٍ نَتُوْبُ إِلَيْهِ، هَلْ مِنْ دَاعٍ نَسْتَجِيْبُ لَهُ، هَلْ مِنْ سَائِلٍ نُعْطِي سُؤْلَهُ، وَلِلّهِ عز وجل عِنْدَ كُلِّ فِطْرٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ كُلَّ لَيْلَةٍ عُتَقَاءُ مِنَ النَّارِ سِتُّونَ أَلْفًا، فَإِذَا كَانَ يَوْمَ الفِطْرِ أَعْتَقَ مِثْلَ مَا أَعْتَقَ فِي جَمِيعِ الشَّهْرِ ثَلَاثِينَ مَرَّةً، سِتِّينَ أَلْفًا، سِتِّينَ أَلْفًا”. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Рамазон ойининг биринчи кечасида: шайтонлар ва жинларнинг ҳаддан ошганлари кишанланади. Жаҳаннам эшиклари беркилади. Унинг бирор эшиги очилмайди. Жаннат эшиклари эса очилади. Унинг бирор эшиги беркилмайди. Шунда бир жарчи: “Эй яхшилик истовчи, келгин! Эй ёмонлик истовчи, тўхтатгин”, деб нидо қилади. Рамазон ойининг ҳар кечаси Аллоҳ таоло бандаларини жаҳаннамдан озод қилади”. Имом Термизий ва Имом Ибн Можа ривоятлари.Ушбу ҳадиснинг Имом Байҳақий қилган ривоятида: “Шунда бир жарчи: “Истиғфор айтгувчи борми? Мағфират қиламиз. Тавба қилгувчи борми? Тавбасини қабул қиламиз. Дуо қилгувчи борми? Дуосини ижобат қиламиз. Сўровчи борми? Сўраганини берамиз”, деб нидо қилади. Рамазон ойи кечаси ҳар ифторлик пайтида Аллоҳ таоло олтмиш минг бандасини жаҳаннамдан озод қилади. Рамазон ҳайити куни Аллоҳ таоло бир ой Рамазонда озод қилган бандалари ададича ўша куни бандаларини жаҳаннамдан озод қилади”, деб келади. Имом Байҳақий ривояти.Ҳадис шарифдан олинадиган фойдалар:– Рамазон ойи бошқа ойлардан бир неча хусусиятлари билан ажралиб туради;– Рамазон ойида шайтон ва жинлар одам боласини адаштиришдан ҳибс қилинади;– Рамазон ойида Фаришталар мусулмонларни Аллоҳга юзланиш ва У зотга қурбат ҳосил қилиш учун ушбу ойни ғанимат билишга чақиради;– Рамазон ойи давомида жаннат эшиклари очиқ бўлади. Бу – мусулмонлар учун қулай фурсатдир.– Рамазон ойи давомида дўзах эшиклари ёпиқ бўлади. Дўзахдан қутулиш учун Рамазон ойи қулай фурсатдир.– Рамазон ойи ҳар кечаси Аллоҳ азза ва жалла бандаларига юзланади: Сўраганга сўраганини беради; дуо қилганни дуосини ижобат қилади; тавба қилганни тавбасини қабул қилади; истиғфор айтганни мағфират қилади;– Рамазон ойининг ҳар кечаси Аллоҳ таоло мусулмон бандаларидан олтмиш мингини жаҳаннамдан озод қилади.– Рамазон ҳайити келганида, ўша куни Аллоҳ таоло бир ой давомида озод қилган бандалари ададича жаннамдан озод қилади. Банда учун бундан ортиқ саодат борми?! Рамазон тугаганида, унинг номи жаҳаннамдан озод бўлганлар қаторида бўлади. Аллоҳим! Бизларни Рамазон ойини ғанимат билиб, Сенга яқин бўладиган ҳамда Рамазон ойи тугаганида жаҳаннамдан озод бўладиган бандаларинг қаторида қилгин! Амин. Я Роббал аъламийн! 624

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 30 апрель куни жорий ўқув йилини сифатли якунлаш, битирув ва кириш имтиҳонларини ташкил этиш масалалари муҳокамасига бағишланган йиғилиш ўтказди. «Пандемия сабабли тизимга масофавий технологиялар жорий қилиниб, 10 мингдан зиёд таълим муассасасидаги 7 миллион ўқувчи ва 500 минг талабага онлайн дарс бериш йўлга қўйилди. Бу янги механизм карантин шароитида фанлар ўз вақтида ўзлаштирилишини таъминлаб бермоқда. Энди жорий ўқув йилини сифатли якунлаш вазифаси турибди. Хорижий давлатлар тажрибаси ва бугунги вазиятдан келиб чиқиб, олий ўқув юртларида битирув имтиҳонларини онлайн шаклда ўтказиш режалаштирилмоқда», дейилади президент матбуот хизмати хабарида. Йиғилишда мазкур жараёнларни сифатли ташкил этиш бўйича топшириқлар берилди. Таълим муассасаларига ҳужжатлар қабулини такомиллаштириб, масофадан, онлайн шаклда, интернет орқали ҳужжат топшириш имкониятини яратиш зарурлиги таъкидланди. Бу борадаги янги тартиб ва афзалликлар ҳақида аҳоли батафсил хабардор қилинади. Маълумки, 2020 йилдан кириш имтиҳонлари жами 5та – учта мажбурий ва иккита мутахассислик фани бўйича ўтказилиши белгиланган эди. Лекин карантин шароити ёшларнинг имтиҳонга тўла тайёргарлик кўриш имкониятини ҳам чеклади. Қолган қисқа вақтдан унумли фойдаланиш имкониятини яратиш мақсадида, жорий йилда имтиҳонларни соддароқ шаклда ўтказиш бўйича масъулларга топшириқлар берилди. Республикамизда Президент мактаблари сони 4тага етди, 9та ижод мактаби ўз фаолиятини олиб бормоқда. Жорий йилда яна 5 та Президент мактаби ва 2 та ижод мактабини фойдаланишга топшириш режалаштирилган. Уларни ўз муддатида қуриш ишларини тизимли ташкил этиш бўйича тегишли топшириқлар берилди. Карантин туфайли ижтимоий масофа тушунчаси ҳаётимиздан муҳим ўрин эгаллади. Шундан келиб чиқиб, таълим муассасаларида, айниқса мактабларда, меъёрларни қайта кўриб чиқиш зарурияти таъкидланди. «Пандемияни сабаб қилиб таълим тизимини такомиллаштириш бўйича ишларни кечиктиришга мутлақо ҳаққимиз йўқ», деди президент. Вазиятга қараб, ўқув юкламаларни ва дастурларни қайта кўриб чиқиш, олий ўқув юртларида амалий кўникмаларни ривожлантиришга эътиборни кучайтириш лозимлиги белгиланди. Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ҳамда Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Таълим сифатини назорат қилиш давлат инспекциясига олий таълим муассасаларига режа ва дастурларни иш берувчилар талабидан келиб чиқиб мустақил тасдиқлаш ваколатини бериш бўйича вазифалар юклатилди. Дастурларнинг белгиланган талабларга мослигини назорат қилиш механизми ҳам ишлаб чиқилади. Зерикарли маърузалар ўқиш, конспектлар ёздириш каби ўзини оқламаган усуллардан воз кечиб, таълим методикасини ривожлантириш ва педагоглар савиясини ошириш ғоят муҳим масалалиги таъкидланди. Шу муносабат билан, Халқ таълими ва Олий ва ўрта махсус таълим вазирликларига босқичма-босқич масофавий шаклда педагоглар малакасини ошириш, дарс машғулотларини масофадан кузатиш, баҳолашда инсон омилини камайтириш бўйича ишларни амалга ошириш топшириғи юклатилди. Иқтидорли ёшларни аниқлаш ва уларни касбга йўналтириш тизимини такомиллаштириш заруриятига алоҳида эътибор қаратилди. Лицейларнинг фаолиятини қайта кўриб чиқиш, селекция ишларини кучайтириш мақсадида таълим жараёнларини такомиллаштириш юзасидан вазифалар белгиланди. Лицейнинг мактабдан катта фарқи бўлиши кераклигини инобатга олиб, мутасаддиларга лицейлар фаолиятини кучайтириш бўйича кўрсатмалар берилди. Шунингдек, янги тизим асосида ташкил этилиши белгиланган касб-ҳунар мактаблари, коллеж ва техникумларни ишга тушириш вазифалари аниқ белгилаб берилган. Бу борада эски коллеж тизими хатолари такрорланмаслиги зарур. Шу боис ҳар бир вилоятда биттадан намунали касб-ҳунар мактаблари, коллеж ва техникумни тайёрлаш вазифаси белгиланди. Мутасаддилар соҳада амалга оширилаётган ишлар ҳамда галдаги топшириқларни бажаришга қаратилган режалар юзасидан ахборот берди. Кун.уз 522

Ярим ой Исломнинг халқаро миқёсда тан олинган рамзи ҳисобланади. Дунё бўйлаб насронийларни хоч, яҳудийларни Довуд юлдузи ва мусулмонларни янги ой билан тасаввур этишади. Аммо ҳилол Ислом рамзи сифатида қачондан жорий бўлган? Исломнинг илк даврлари Илк мусулмон жамиятида тан олинган бирор бир рамз йўқ эди. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом даврида ислом қўшинлари ва карвонлари ўзларини танитиш мақсадида оддий рангли, одатда яшил, оқ, баъзан қора байроқлардан фойдаланганлар. Кейинги авлод мусулмон етакчилари ҳам оддий оқ, қора, қизил ва яшил рангли байроқлардан фойдаланишда давом этдилар, уларда бирон бир белги, ёзув ёки рамз йўқ эди.Масалан, Умавийлар қора байроқ ишлатишган. Аббосийлар эса оқ байроқ ишлатган. Саудиянинг ҳозирги яшил байроғи Аббосийларнинг 7 – ҳукмдори Халифа Маъмун томонидан илк бор яшил байроқ сифатида қабул қилинган.Усмонийлар аввал мовий байроқ ва кейин уни қизил билан алмаштирган. Усмонлилар давлати Усмонлилар даврида ярим ой ва юлдуз рамз сифатида мусулмон дунёсига кириб келди. Милодий 1453 йилда Усмонлилар Константинопол-Истанбулни забт этганда, улар байроғи ва рамзига ҳилол-янги ойни акс эттирдилар. Сабаби Қустонтиния қалъаси 3 қаватли мустаҳкам девор бўлгани сабабли бир неча асрлар давомида уни ҳеч ким забт эта олмаган. Шунда Султон Муҳаммад Фотиҳ юзлаб км узоқликда жойлашган қўшинини қалъанинг барча томонидан келтириб, қуруқликдан ҳам, сувдан ҳам бир вақтнинг ўзида ҳужум қилиб қалъани ишғол қилишни режа қилади. Бу ҳужум ҳамма бўлинмаларнинг қўмондонлари шом вақтида янги ойни кўришлари билан кечаси йўл юриб, ўзлари учун қалъанинг белгиланган нуқтасига бориб тонг отиши вақтига тўғри келди. Мислсиз ғалаба сабаб янги ой ислом рамзи сифатида бойроқларга кўчди. Ундан олдин на Қустонтинияда ва на бошқа дин вакилларида ой диний рамз сифатида олинганлиги бирор бир манбада исботланган эмас! Бошқа маълумотларга кўра, Усмонли давлати бошлиғи Фотиҳ Султон шаҳарга қўшин киритишдан олдин тушида ҳилолни кўради ва буни зафарга мужда сифатида қабул қилиб, ярим ойни ўз давлатига рамз деб эълон қилади. Ярим ой ичидаги беш юлдуз Исломнинг беш устунини англатади. Беш нуқта Усмонли байроқларида доим ҳам тасвирланмаган ва баъзан битта юлдуз белгиси ҳам ишлатилган ва бугунги кунда ҳам мусулмон дунёси ва шарқ халқларида ишлатиладиган байроқларда ҳам уларнинг сони ҳар хил. Юзлаб йиллар давомида Усмонлилар давлати мусулмон оламини бошқарган ва ушбу рамз Ислом дини белгиси сифатида одамлар онгига сингиб борди. Ой рамзи, аслида, ислом динига эмас, Усмонлилар давлати билан боғлиқ. Исломда рамзга муносабат қандай? Ушбу тарихий маълумотга асосланиб, баъзи мусулмонлар ярим ойни Исломнинг рамзи сифатида ишлатмайдилар. Исломда тарихан ҳеч қандай рамз бўлмаган деб ҳисоблайдилар. Кўпчилик Каъбани, хаттотлик ёзувини ёки масжиднинг оддий тасвирини Ислом рамзи сифатида ишлатишни афзал кўришади.Уламолар ҳилолни рамз сифатида ишлатилиш борасида бирор кароҳият мавжуд эмас деганлар, шунингдек, ҳилол янги ойни бошланишини билдиради ва уни кўриш орқали Рамазон эълон қилинади. Ғарб тарихчилари Исломдан бир неча минг йил олдин ҳам бу белги, яъни ҳилол ва ой рамзи бор эканлиги ва қадимги халқлар ўзларининг рамзи сифатида ишлатганлиги тўғрисида маълумотларни илгари суради. Рамзнинг келиб чиқиши ва қандай маъноларни акс эттиргани тўғрисида эса маълумотларни тасдиқлашнинг имкони йўқ, дейдилар. Ҳадис ва ислом тарихи фанлари кафедраси мудири А.Тошпўлатов 863