РАМАЗОН ЛУҒАТИ Рамазон – Рамазон арабча «ар-рамад» деган сўздан олинган бўлиб, қуёш ҳароратининг жуда исиб, қайнаб кетишини англатади. «Рамазон» дейилишига сабаб, бу ойда гуноҳлар куйдирилади. Уларни ёндириб, кул қиладиган нарса солиҳ амаллардир. Рўза – ўзбек тилига «рўза» деб таржима қилинадиган «савм», «сиям» сўзи луғатда нафс истакларидан ўзини тийишни билдиради. Истилоҳий маъноси эса ният қилиб, тонг отганидан кун ботгунича нафснинг энг катта истаклари қаторига кирувчи ейиш-ичиш ва жинсий алоқа каби зарурий эҳтиёжлардан тийилишдир. Таровеҳ – луғатда дам олиш, истироҳат қилиш маъноларини англатади. Истилоҳда эса рамазон ойи кечаларида хуфтон намозидан кейин, витр намоздан олдин ўқиладиган таъкидланган суннат намоздир. Хатм – тугатиш, якунлаш. Таровеҳ намозларида Қуръони каримни бир ойда энг камида бир марта ўқиш. Тасбеҳ – Аллоҳ таолони турли ношойиста сифатлардан поклаб ёд этиш. Таровеҳ тасбеҳи – таровеҳ намозларида ҳар тўрт ракатда дам олиш учун ўтирган айтиладиган тасбеҳ. Эътикоф – луғатда бирор нарсани ушлаб туриш, туриб қолиш деган маъноларни билдиради. Шариатда эса масжиднинг ичидан чиқмай, Аллоҳ таолога қурбат ҳосил қилиш ниятида бир неча кун ибодатни лозим тутиш маъносини англатади. Қадр кечаси – Аллоҳ таоло Қуръони каримда “минг ойдан яхшироқ кеча” дея таърифлаган, унинг фазилати ҳақида алоҳида “Қадр сурасини нозил қилган тун. Кўпгина уламолар қадр кечасини рамазон ойи охирги ўн кунлигининг тоқ кечаларидан излаш кераклигини таъкидлашган. Фитр садақаси – инсон ўзини поклаши, рўзада йўл қўйилган баъзи камчиликлар ўрнини тўлдириши, камбағал ва муҳтожларга ёрдам бўлиши учун жорий қилинган молиявий ибодатдир. Бирламчи эҳтиёжидан ортиқча маблағга эга бўлганларнинг фитр садақасини беришлари вожиб. Шайхи фоний – Рамазондан бошқа пайтда ҳам, умрининг охиригача рўза тута олмайдиган кишилар. Масалан ўта қари ва сурункали касалга чалинганлар. Фидя – луғатда бадал, эваз дегани. Бирор узрли сабаб билан рўза тутишга мадори етмайдиганлар ҳар рамазоннинг ҳар бир уни учун бир мискинни бир кунлик таом билан тўйдиради. Каффорат – узрсиз, қасддан рўзасини бузган одам жазо сифатида икки ой узлуксиз рўза тутади. Бунга мадори етмаса, 60 нафар мискини эрталаб ва кечқурун овқатлантиради. Зумрад ФОЗИЛЖОН қизи тайёрлади.@muslimuzportal 275

264

Кўплаб давлатлар қатори Россияда ҳам бу йилги Рамазон ойи карантин шароитида ўтказилмоқда. Мамлакатнинг кўплаб ҳудудларида масжидлар деярли бўш. Москва шаҳри ва вилояти масжидларида кам сонли мусулмонлар Таровеҳ намозлари ўқишмоқда ва хатми Қуръон қилмоқдалар. Қолган кўпсонли мусулмонлар эса уйда ибодат қилишмоқда. Шундай вазиятда россиялик мусулмонлар интернетдан фойдаланишда янги босқичга ўтишди: хатми Қуръон 24 соат жонли эфир орқали ўқилмоқда, Таровеҳ намозлари ва маърифий видеодастурларнинг онлайн узатилиши йўлга қўйилган. Хайрияларнинг катта қисми ва муҳтожларнинг мурожаатлари ижтимоий тармоқлар орқали йиғилмоқда. Ифторликларни муҳтожларга етказишда эса «доставка» хизмат йўлга қўйилган. 294

Саудия Арабистонида ҳам карантин чоралари бироз юмшатилди. Шундай бўлса-да кенг оммага масжидларда намоз ўқиш учун ҳали рухсат йўқ. Масжидул ҳаромдаги намозларда масжид масъуллари ва ходимлари оралиқ масофа сақлаган ҳолда сафларни олишган.Таровиҳ намозларида кам сонли жамоат тўпланган ва улар ҳам зарур эҳтиёт чораларини кўрган ҳолда ибодатларни адо қилмоқдалар. 455

262