islom-instituti@umail.uz         71-227-42-37

Assosiz taloq qilishning jamiyatga zararlari

Islom shariati taloqni zarurat holatlarida qo‘llaniladigan oxirgi chora sifatida belgilab, uning noto‘g‘ri qo‘llanilishidan ehtiyot bo‘lishni ta’kidlaydi. Asossiz taloq qilish nafaqat oilaviy hayotga, balki jamiyatga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

Islomda taloq muhim masala bo‘lib, uni shoshqaloqlik bilan emas, balki o‘ylab amalga oshirish tavsiya etiladi. Qur’onda Alloh Subhanahu va Taolo shunday marhamat qiladi:

«وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِّنْ أَهْلِهَا إِن يُرِيدَا إِصْلَاحًا يُوَفِّقِ اللّهُ بَيْنَهُمَا» (النساء، ٣٥)

“Agar ular orasida nizolashishdan qo‘rqsangiz, unda erning oilasidan bir hakam va ayolning oilasidan bir hakam tayinlang. Agar ular (hakamlar) yarashishni xohlasalar, Alloh ularning orasini totuv qiladi. Albatta, Alloh (hamma narsani) biluvchi va (hamma narsadan) xabardor zotdir”.

Mazkur oyatdan anglashiladiki, shariatimiz nizolarni hal qilish uchun qadam-baqadam choralar ko‘rishni talab qiladi va darhol taloqqa murojaat qilishdan qaytaradi.

Shu bilan birga shariatimizda taloq erkakning qo‘lida bo’lganligining hikmati odatda er kishilar oqilona qarorlar qabul qiladilar. Shuning uchun taloq ishi er kishini qo’liga topshirilgandir. Hidoya kitobida bu borada shunday deyiladi:

 «الطلاق بيد الرجل لأنه أقدر على تحمل تبعاته وأبعد عن العاطفة في اتخاذ قراراته» (الهداية، الميرغناني، ج ٢، ص ٣٤، القاهرة: دار الكتب، ١٩٨٥).

“Taloq erning qo‘lida bo‘lishi uning oqibatlarni ko‘proq tushunishi va hissiyotlardan uzoqroq bo‘lishi sababli afzalroqdir”.

Asossiz taloq qilishning oilaviy va ijtimoiy zararlarini quyidagicha izohlash mumkin:

Oila barqarorligiga zarar bo’lishi asossiz taloq qilish oilaviy barqarorlikni yo‘qotishga olib keladi. Bu haqida «Hidoya»da shunday deyiladi:

 «وعند حدوث الشقاق لا يحل الطلاق إلا بعد التثبت» (الهداية، الميرغناني، ج ٢، ص ١٣٤، القاهرة: دار الكتب، ١٩٨٥).

“Nizo yuz berganida, taloq qilishga faqat dalillar tasdiqlangandan keyin ruxsat beriladi”.

Taloq farzandlarning ruhiy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bolalar uchun ota-onaning birligi hayotiy muhim omildir. «Muxtasar»da shunday ta’kidlanadi:

 «وفي التفريق أضرار بالغة على الأولاد والمجتمع» (المختصر، القدوري، ج ١، ص ٥٦، بغداد: دار السلام، ١٩٩٨).

“Ajralish farzandlar va jamiyat uchun jiddiy zarar keltiradi”.

Ota-onalarning ajralishi jamiyatda yangi muammolarni keltirib chiqaradi. Asossiz taloq orqali bolalarning tarbiyasi buzilishi va oilaviy qadriyatlarning yo‘qotilishi kuzatiladi.

Taloqning iqtisodiy zararlari shuki, ajralish oilaning iqtisodiy barqarorligiga putur yetkazadi. «Inoya»da bu haqda shunday deyiladi:

 «الطلاق يسبب فقدان الاستقرار المالي للأسرة» (العناية، الحداد، ج ٣، ص ٢٤٨، دمشق: دار الفكر، ٢٠٠٠).

“Taloq oilaning moliyaviy barqarorligini yo‘qotadi”.

Ajrimda ayollarning obro‘siga zarar yetishi turgan gap. Chunki ajralish ko‘pincha jamiyatda noto‘g‘ri tushuniladi. «Hidoya»da bu borada shunday deyiladi:

 «طلاق المرأة يعرضها للقيل والقال بين الناس» (الهداية، الميرغناني، ج ٢، ص ١٥٠، القاهرة: دار الكتب، ١٩٨٥).

“Ayolni taloq qilish uni odamlar orasida gap-so‘zlarga duchor qiladi”.

Ajrimlarning bolalar tarbiyasiga ta’siri shuki, bolalar kerakli tarbiyadan mahrum bo‘lishi mumkin. «Muxtasar»da bunday deyiladi:

 «تأثير الطلاق السلبي يظهر واضحًا على تنشئة الأطفال» (المختصر، القدوري، ج ١، ص ٧٢، بغداد: دار السلام، ١٩٩٨).

“Taloqning salbiy ta’siri bolalar tarbiyasida yaqqol namoyon bo‘ladi”.

Demak taloqni amalga oshirishdan oldin vaziyatni to‘liq baholash va maslahatlashish zarur ishlardan hisoblanar ekan. «Inoya»da bu borada shunday deyiladi:

 «ينبغي للرجل التروي قبل اتخاذ قرار الطلاق» (العناية، الحداد، ج ٣، ص ٢٥٠، دمشق: دار الفكر، ٢٠٠٠).

“Er taloq qarorini qabul qilishdan oldin yaxshilab o‘ylab ko‘rishi lozim”.

Shu bilan birga shariatimiz nizolarni hal qilishda bosqichma-bosqich yondashuvni tavsiya etadi: nasihat qilish, vaqtinchalik alohida yashash va hakamlar tayinlash. «Inoya»da bu haqida shunday deyiladi:

 «ولا يباح الطلاق إلا إذا تعذر الصلح» (العناية، الحداد، ج ٣، ص ٢٤٥، دمشق: دار الفكر، ٢٠٠٠).

“Taloq faqat yarashish imkonsiz bo‘lgandagina ruxsat etiladi”.

Qolaversa taloqni faqat zarurat holatida amalga oshirish kerak. Taloq faqatgina muhim sabablar mavjud bo‘lgandagina qo‘llanilishi kerak. Shariat ko‘rsatmalariga amal qilish orqali oilani saqlab qolish mumkin. Hamda oilaviy maslahatchilar yordamidan foydalanish ham zarurdir. Nizolarni hal qilish uchun maslahatchilarga murojaat qilish shariatda ma’qullangan amaldir.

Asossiz taloq qilish nafaqat oilaviy hayotga, balki jamiyatga ham salbiy ta’sir qiladi. Islom shariati taloqni zarurat holatida va faqat mas’uliyat bilan qo‘llashni ta’kidlaydi. Bu borada shariatning ko‘rsatmalariga amal qilish oilalarni saqlab qolishda va jamiyatdagi barqarorlikni ta’minlashda muhim ahamiyatga ega.

Shamsiddin BURXONIDDINOV,

TII 4-kurs talabasi

447070cookie-checkAssosiz taloq qilishning jamiyatga zararlari

Сиз нима дейсиз, фикр билдиринг: