Устоз деганда, ҳар қайси инсон кўнглида чуқур ҳурмат-эҳтиром ва чексиз миннатдорчилик туйғулари, шу билан бирга, ҳеч қандай бойлик билан ўлчаб, адо қилиб бўлмайдиган қарздорлик ҳисси пайдо бўлади. Бу ёруғ оламда онадек меҳрибон, отадек ғамхўр, ҳар биримиз учун азиз ва мўътабар бўлган улуғ зот – бу устоз ва мурраббийлардир. Жорий йилнинг 27 сентябрь куни Тошкент Ислом институтининг талаба қизлари иштирокида “Қадрият миллат кўзгуси“ деб номланган байрам тадбири бўлиб ўтди. Тадбирга Тошкент шаҳар вакиллигидан, Нуроний хайрия жамғармаси ва Ўзбекистон мусулмонлари идорасидан вакиллар таклиф қилинди, шунингдек институтнинг аёл устоз-ходимлари ва талаба қизлар иштирок этди. Тантанали байрам тадбири Тошкент ислом институти раҳбарияти томонидан ЎМИ раиси муфтий У.Алимов ҳазратларининг устоз ва мураббийларга йўллаган табрикномасини ўқиб эшиттириш билан очилди. Тадбирда нуроний онахонларимиз институт аёл устоз-ходимлари ва талаба қизлар билан дилдан суҳбат қилишди. Олий қадрият ҳисобланган миллий урф-одат ва анъаналаримизни ўзида акс эттирган давра суҳбатидан бошланиб, сўнгра институтнинг 1-курс талаба қизлари томонидан тайёрланган “1 октябрь – Устоз ва мураббийлар куни”га бағишланган байрам тадбирига уланиб кетди. Тадбирда устозларни мадҳ этувчи шеър ва ҳикматли сўзлар ҳамда қизиқарли саҳнавий кўринишлар намойиш этилди. ТИИ Талаба қизлар билан ишлаш бўйича услубчи З.Суярова 686
Аллоҳ таоло Қуръони каримда барча мўминларга ўз тоқатларига яраша касб қилишни фарз қилди: “Бас, қачонки, намоз адо қилингач, ерда тарқалиб, Аллоҳнинг фазли (ризқи)дан истайверинглар! Аллоҳни кўп ёд этингизлар, шояд, (шунда) нажот топурсизлар” (“Ҳаж” сураси, 9-оят). Ҳалол касб қилишга нафақат оддий инсонлар, балки пайғамбарлар ҳам буюрилган. Бу ҳақда Аллоҳ таоло Қуоъони каримда барча пайғамбарларга шундай хитоб қилади: “У (Аллоҳ)сизларга ерни бўйсундириб қўйган Зотдир. Бас, у (ер)нинг ҳар томонида (саёҳат, тижорат ёки деҳқончилик қилиб) юраверинглар ва Аллоҳнинг берган ризқидан енглар. Тирилиб чиқиш Унинг ҳузуригадир” (“Мулк” сураси, 15-оят). Аллоҳ таоло мўминларга ҳалол касбдан ўзларига нафақа қилишга буюриб, қуйидагича марҳамат қилади: “Эй иймон келтирганлар, ўзингиз касб этган ва Биз сизлар учун ердан чиқарган нарсаларнинг яхшиларидан эҳсон қилингиз…” (“Бақара” сураси, 268-оят). Юқоридаги оятларнинг далолатига кўра, барча пайғамбарлар ҳам маълум касб билан машғул бўлганлар. Жумладан, Одам алайҳиссалом деҳқончилик қилганлар. Нуҳ алайҳиссалом савдогарлик қилганлар. Иброҳим алайҳиссалом баззоз (газмол сотувчи) бўлганлар. Довуд алайҳиссалом совут ясар эдилар. Сулаймон алайҳиссалом занбил тўқир эдилар. Идрис алайҳиссалом кийим тикар эдилар. Закариё алайҳиссалом дурадгор эдилар. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам савдогарлик қилганлар. Бундан ташқари, барча пайғамбарлар қўй боққанлар. Саҳобаи киромлар ҳам маълум бир касблар билан машғул бўлганлар. Жумладан, Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу баззоз (газмол сотувчи) эдилар. Умар розияллоҳу анҳу тери ошлар эдилар. Усмон розияллоҳу анҳу савдогар эдилар. Али розияллоҳу анҳу котиблик қилар эдилар. Ўз даврида Шом диёрининг фақиҳи бўлган Авзоий раҳматуллоҳи алайҳ Иброҳим ибн Адҳам раҳматуллоҳи алайҳнинг орқаларида бир кўтарим ўтинни кўтариб келиб, уни сотиб тирикчилик қилаётганларини кўрдилар. Мўмин киши ўзи, оиласи учун ва қарзларини адо этиш учун кифоя қиладиган миқдорча касб қилиш фарздир. Ҳалол касб қилишнинг савоби жуда каттадир. Бирор касб эгаси бўлган инсон ўз аҳволини бошқага ошкор этмайди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ким касб қилмай, тиланчилик эшигини ўзига очса, Аллоҳ таоло унга муҳтожлик ва бечораликнинг етмиш эшигини очиб қўяди”. Умар розияллоҳу анҳу: “Аллоҳ таоло ризқ беради, деб касбдан қўлларингизни тортманглар, Аллоҳ таоло тилла ва тангани осмондан ёғдирмайди”, – дедилар. Луқмони Ҳаким фарзандига қуйидагича васият қилдилар: “Касбдан қўлингни тортма. Ким халқнинг муҳтожи ва бечораси бўлса, унинг дини танг, ақли заиф бўлади ва унинг муруввати ботил бўлади ҳамда халойиқ унга ҳақорат кўзи билан қарайди”. “Мўминларм ризқни Аллоҳ таолодан деб билади ҳамда ризқни касбга сабаб деб билади ва Аллоҳ таолонинг буйруғига мувофиқ мол ҳақини адо этади ва касби сабабли ибодатни тарк қилиб гуноҳкор бўлмайди”. Маълумки, ибодат асоси луқманинг ҳалоллигидадир. “Ҳулятул-авлиё” асарида шундай дейилади: “Аллоҳ таолонинг йўли ўн қисмдир. Мазкур ўн қисмдан тўққис қисми ҳалол ризқни талаб қилиш ва бир қисми қолган ишлардир. Мўмин бандага лойиқ ва муносиби шуки, ҳалол молни талаб қилади, ҳаром ва шубҳадан тийилади. Ибодатнинг қабул бўлиши тақво биландир. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай марҳамат қилади: “…Аллоҳ фақат тақволи кишилардан қабул қилур” (“Тавба” сураси, 27-оят”). Тошкент ислом институти ўқитувчиси С. Примов Манба 656
Бугун, 25 сентябр куни, муҳтарам меҳмонлардан бири, машҳур аллома, муҳаққиқ олим шайх Муҳаммад Аввома Тошкент Ислом институтига ташриф буюрдилар. Шайх Аввома ҳазратлари оила аъзолари, жумладан, ўғиллари доктор Муҳиддин Аввома ҳамроҳлигида ташриф буюрдилар. Учрашув давомида аллома институтнинг мударрислари ва талабалари билан суҳбат қилиб, уларга насиҳатлар қилдилар. Ташриф қизиқарли ва манфаатларга бой бўлди. 626
Китоб – инсоннинг эркин фикрлаши, дунёқарашининг кенгайиши, ақлан етук бўлиши, маънавиятининг шаклланишида асосий ўринни эгаллайди. Китоб ўқиган инсоннинг ақли чархланиб, маънавияти бойиб етуклик сари юксалиб боради. Китоб мутолаа қилмаган инсоннинг онги ривожланмай маънавий қашшоқликка олиб боради. Шундай экан инсон ҳаётида маънавиятини юксалтириб бориши лозим. Бунинг учун эса илм ўрганиб, китоб ўқиб, билмли бўлиши даркор. Юқоридаги фикрларга мувофиқ, талабаларнинг диний-маърифий ва маънавий савияларини янада юксалтириш мақсадида 2018 йил 22 сентябрь куни Тошкент ислом институти Ахборот-ресурс маркази ташаббуси билан “Ўзбекистон халқаро ислом академияси” нашриётида чоп этилган китоблар ҳамда ТИИ АРМга июль-сентябрь ойларида келган янги китоблар кўргазмаси бўлиб ўтди. Кўргазмада 58 номдаги жами 160 дона китоб намойиш қилиниб улардан Айман Рушдий Сувайднинг “Ҳилятут тилава”, Имом Муҳаммад бин ал-Ҳасан аш-Шайбонийнинг “ал-Асл”, Али ал-Қорийнинг “Тафсирул Мулла Али ал-Қорий”, Акмалуддин ал-Ҳанафийнинг “ал-Иная шарҳул ҳидая”, Фахруддин ал-Ҳанафийнинг “Табйинул ҳақоиқ шарҳу канзид дақоиқ”, Муҳаммад Абдулҳақ ал-Ҳанафийнинг “ал-Иклил”, Ш.Воҳидов, А.Қодировларнинг “Қуръони каримдаги сўзлар ва ибораларнинг арабча-ўзбекча кўрсаткичли луғати”, Ж.Тошқулов, Н.Юсупова ва И.Бекмирзаевларнинг “Ислом ҳуқуқшунослиги” ҳамда М.Султонова, Н.Аббосхоноваларнинг “Саййидлар шажараси” каби кўплаб турли диний-маърифий мавзуларга оид китоблар институт жамоасига ҳавола этилди. Китоб – энг яқин дўст, мутолаа – завқ. Шунинг учун бўлса керак, кўргазма илмга интилувчан китобхонлар билан гавжум бўлди. Бу эса улар қалбида мутолаага бўлган қизиқишни янада кучайтиришга хизмат қилади. Бинобарин, китоб мутолаасига қаратилаётган эътибор миллий ўзлигимиз ва умуминсоний қадриятларни тарғиб этиши билан алоҳида қадрлидир. Тошкент ислом институти Ахборот-ресурс маркази мудири Камолиддин Маҳкамов 798
