Ҳозирги кунда илм-фан тараққиёти ва интернет имкониятлари билан электрон бозорларда ҳам пул савдосини амалга ошириш мумкин. Бу электрон бозорларнинг қонун талаблари “қора бозор”да амал қилинадиганларига қараганда анча тартибли, ҳаққоний савдо тўла таваккалчилик йўли билан, яъни валюта курси ёки ўсади, ёки тушади тарзида олиб борилади. Кимнинг қайси йўлни танлаши ўз аналитик ва интуитив қобилиятларига боғлиқ. Холислик юзасидан бундай бозорларга манфий ёндошадиганларнинг асосий учта аргументларини ва бозор тарафдорларининг бу аргументларга қарши жавобларини айтиб ўтишим лозим, бир тўла барча ўқувчида яққолроқ тушунча ҳосил бўлишидан умидворман. 1. Бу бозорларда бўладиган савдода қимор (азартга берилиш) элементлари ҳам бор. Бу гапда жон бор. Лекин одам азартга берилувчан ўйинчими ёки профессионал савдогар, бу биринчидан ҳали бозорда ишламаган одам била олмайдиган нарса, иккинчидан одамнинг ўзига боғлиқ. Бу бозорларда суяги қотган профессионалларнинг ўз китобларида ёзишларича, бу бозорга кирувчи ҳар бир инсонда дастлабки босқичда профессионализмдан кўра қизиқ-қонлик устун бўлади, вақт ўтиши билан, инсон ўз устида ишлаши билан қизиққонликни йўқотса бўлади, дейдилар. 2. Иккинчи аргумент: бу бозорларда ишловчилар жисмоний меҳнат билан шуғулланмайдилар, улар компютер олдида ўтириш ва таҳлил билан шуғулланадилар, яъни савдони ҳалол қилиш учун бирон-бир товарнинг бир жойдан бошқа жойга кўчиши лозим, деган фикрга асосланадилар. Лекин ҳозирда интернетда нафақат пул билан, ҳатто товарлар савдоси билан ҳам шуғулланиш мумкин, ваҳоланки буни ҳам компютер олдидан жилмасдан амалга ошириш мумкин, чунки тегишли компаниялар ўзлари товар кимдан кимга кетиши кераклиги ҳақида қайғурадилар ва улар бу ишларни одатда арзга ҳожат қолдирмасдан амалга оширадилар. Пул бозорларида ҳам худди шундай, яъни катта-катта банклар пул кимдан кимга кетяпти, ким кимга қанча бериши керак, ўзлари ҳал қиладилар. Савдогар фақат ҳар бир савдоси учун қанча пул сарфлаётганини билиб борса бас, ҳатто унинг қанча пул топаётганлиги ёки йўқотаётганлиги ҳисобини ҳам унинг учун компютерлар бажариб беради (хоҳласа ўзи ҳам бажариши мумкин). 3. Учинчи аргумент: бу бозорлар ҳақида умумий тушунча шундай, бу ерда фақат пул савдоси бўлганлигидан, ишлаб чиқариш йўқ. Хулоса қилиш мумкинки, кимдир ютса, демак кимнингдир пул йўқотиши ҳисобига пул топмоқда. Лекин, ҳозирги кунда мамлакатлар иқтисодиёти шунақанги даражада ривожланганки, мамлакат иқтисодиётидаги ишлаб чиқариш унинг миллий валютаси курсидаги ўзгаришлар билан чамбарчас боғлиқ, яъни ишлаб чиқаришга ва умуман иқтисодиётнинг ўсишига таъсири катта. Шу нуқтаи назардан электрон бозорлар тарафдорлари бу аргументни ҳам йўққа чиқаришади[1]. Мазкур билдирилган фикрлар биржа ва электрон савдо жараёнлари учун холис ёндашган ҳолатда, яъни рухсат дегувчилар билан шаръан жоиз эмас дегувчиларнинг ҳам томонларига ён босмаган ҳолда билдирилди. Масалани шундай бошлашни мақсадга мувофиқ деб, билдик. Энди қўйида мазкур масала бўйича дунё Ислом уламолари ва юртимиз олимлари томонидан билдирилган ечимларига эътибор қаратамиз. Авваламбор, Ислом фиқҳи академияси томонидан чиқарилган фатвога эътибор қаратсак; “Ислом Фиқҳи Академияси биржа ва ундаги бўладиган акция, қарз қоғозлари, савдо моллари, пуллар ва бошқа савдолар билан яқиндан танишиб чиққанидан ва муноқаша қилганидан кейин шариат аҳкомлари асосида қуйидаги қарорларни қабул қилди: Биржанинг ғояси доимий бозор мавжуд қилиш ва унда иштирок этувчилар учун олди-сотдига, молларини савдога қўйиш ва талаб қилишга шароит яратишдир. Бу жуда ҳам фойдали ва яхши иш бўлиб, билмайдиган ва ҳушёр бўлмаган кишилар, олди-сотдига муҳтож, аммо ҳақиқий баҳони билмайдиганларнинг баъзи ғаразгўйлар томонидан алданиб қолишларини ман қилади. Шунингдек, сотувчи ва олувчиларга катта ёрдам беради. Лекин шу билан бирга, биржа савдосида шариат рухсат бермаган қиморга ўхшаш, бировнинг ҳисобидан фойда кўриш ва одамларнинг молини...

Ишбилармон, мардлик ва шижоат соҳиби азми қатъий тадбиркор ва ҳушёр бир киши минг-минглаб тадбирсиз, лоқайд кишилардан яхшидир. Амир Темур. Бандаларини неъматлар узра яратган, ва улардан фойдаланиш йўлларини таълим берган Аллоҳ таолога беадад ҳамду санолар бўлсин! Умматига барча ишлар қатори ишбилармонлик ва тадбиркорликда ҳам намуна бўлган Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи ва салламга чексиз саловоту дурудлар бўлсин! Юртбошимиз томонидан жорий йил “Фаол тадбиркорлик, инноватсион ғоялар ва технологияларни қўллаб қувватлаш йили” деб номланди. Албатта, бу йил давомида мазкур соҳада янада кўпроқ ислоҳотлар олиб борилиши ва бунга давлат дастури сифатида катта эътибор қаратилишини англатади. Зеро, жамиятнинг ривожи ва барқарорлиги фаол инноватсион тадбиркорликнинг шаклланиши билан узвий боғлиқ. Шундай экан мазкур мавзуда изланишлар олиб бориш барча соҳа ходимлари зиммасидаги асосий вазифадир. Ислом шариати ҳам мусулмон кишининг рухсат берилган йўллар билан, ҳалол касб, меҳнат билан топган хусусий мулкини ҳамда инсонларнинг ўз хатти-ҳаракатлари билан боғлиқ ҳолда жамиятда юзага келган табақаланишни инкор қилмайди. Зеро, ислом фиқҳида бойлар учун алоҳида келган ҳукмлар мавжуд. Ўз навбатида фақир, мискинлар учун ҳам алоҳида имтиёз ва мажбуриятлар бор. Бундан кўринадики мусулмон киши шариат кўрсатмаларига мувофиқ равишда Аллоҳ берган ризққа эгалик қилиши ва ўзини, аҳлини, яқинларини моддий таъминотини амалга ошириши мумкин, ҳатто мажбур. Демак, ҳар қандай мусулмон шаръий ҳукм сифатида Ислом динидаги молиявий жараёнларни, савдо-сотиқ масалаларини ўрганиб бориши шарт. Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қўллаб қувватлаш ҳар қандай мамлакат иқтисодиётининг барқарор ўсишини таъминловчи асосий бўғин ва амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотларнинг устувор йўналиши ҳисобланади. Айниқса, бугунги куннинг энг муҳим кашфиётларидан бири ва иқтисодий жараёнларни усиз тасаввур қилиб бўлмайдиган даражага келган – биржа ва электрон савдо масалалари ўзининг долзарблиги билан бутун дунё назарида турибди. Республикамизда ҳам биржа ва электрон савдо тизимини барқарор ривожлантириш ва уни қўллаб-қувватлаш мамлакат ижтимоий-иқтисодий ривожланишининг асосий устувор йўналишларидан бири қилиб белгиланган[1]. Шунга қарамай, бугунги кунда инновацион тадбиркорликни ривожлантиришда қатор муаммолар юзага келмоқда. Жумладан, ҳуқуқий базанинг тўлиқ шаклланмаганлиги, инновацион тадбиркорга етарлича муҳитнинг яратилмаганлиги ва ушбу соҳада етарлича малакали кадрларнинг етишмаслиги. Иқтисодиётнинг эркинлашуви шароитида электрон тармоқда фаолият юритувчи инновацион тадбиркорлик субъектлари фаолиятини молиялаштиришни ташкил этишнинг илмий асоси ва механизмини ишлаб чиқиш ва уни амалиётга жорий этиш зарурдир. Бугунги кунда тармоқдаги инновацион корхоналари фаолиятини ривожлантиришда қўйидаги муаммолар мавжудлиги аниқланган: – инноватсион муҳитни яхшилаш; – экспорт ва импорт қилиш жараёнини самарали ташкил этиш; – молиялаштириш, солиққа тортиш механизми; – тайёр маҳсулотларни ташқи ва ички бозорларга тўлиқ реализациясини амалга ошириш. Яна шуни алоҳида таъкидлаш лозимки халқининг асосий қисми ислом динига эътиқод қилувчи мусулмонлардан иборат юртимизда барча, хусусан тадбиркорлар ҳам ўз оиласини ҳалол ризқ билан боқиш, ислом дини кўрсатмаларига амал қилган ҳолда ҳаёт тарзларини, шу билан бирга иқтисодий фаолиятларини ташкил қилиш истагида яшайди. Шундай экан электрон савдо ёки биржа масалаларининг шаръий ҳукмларини ўрганиш ва натижаларини халққа ўргатиш лозим бўлади. Зеро, Савдо инсонлар орасида ҳаётнинг бир маромда давом этишининг асосий омилларидандир. Шубҳасиз у Аллоҳнинг бизга берган неъматидир. Ул зот Қуръонда шундай деб марҳамат қилади: “Аллоҳ бай(савдо-сотиқ)ни ҳалол қилди ва рибони ҳаром қилди” (Бақара сураси, 275-оят). Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Умматим ризқининг ўнда тўққизтаси савдодадир” (Имом Табароний раҳматуллоҳи алайҳ ривояти). Набий алайҳиссаломдан энг покиза касб қайси касб эканлиги ҳақида сўрашди. Ул зот соллалоҳу алайҳи васаллам жавоб бердилар: “Кишининг ўз қўли билан қилгани ва шариатга мувофиқ бўлган ҳар қандай савдо”. (Имом Аҳмад раҳматуллоҳи алайҳ ривояти). Исломда савдо-сотиқ ҳалоллик, поклик, ўзаро розилик, қулайлик яратиш, адолат, омонатдорлик,...

Араб тилидаги “майсир” сўзининг ўзаги “юср” бўлиб, “енгиллик” деган маънони билдиради. Чунки ушбу ўйинда бошқа бир инсонларнинг молини осон усулда қўлга киритиш мавжуд. Шу сабабдан ҳозирги кундаги ютуқли лотереянинг барча турлари карта, нарда ва куч ишлатишга ёки қимор ва пул ютуқларига чақирадиган барча ўйинлар қатъиян ҳаром қилинган. Қиморнинг мутлақ ҳаром эканига Аллоҳ таолонинг қуйидаги ояти далил бўлади: “Эй иймон келтирганлар! Албатта, хамр, қимор, бутлар ва (фол очадиган) чўплар ифлосдир. Шайтоннинг ишидир. Бас, ундан четда бўлинг. Шоядки, нажот топсангиз” (Моида сураси, 90). Ҳар бир ўйинда бир томоннинг фойдаси кўзланиб, иккинчи томоннинг зарари вужудга келадиган ҳамда афсус-надоматларга олиб борадиган унсурлар бор экан, у қимор деб эътибор қилинади. Ушбу турдаги ўйинларнинг тақиқланиши Қуръон ва ҳадиси шарифларга кўрадир. Расулуллоҳ алайҳи салом: “Кимда-ким нарда ўйнаса, у гўёки қўлини чўчқанинг гўшти ва қонига ботиргандек бўлибди”, деб марҳамат қилганлар. Бошқа бир ҳадисда эса “Кимки нарда ўйнаса, батахқиқ, у Аллоҳ ва Расулига осий бўлибди”, дедилар. Убайдуллоҳ ибн Умар хабар беради: “Қосим ибн Муҳаммаддан “шахмат қиморми? Нарда ҳам қиморми? ” деб сўралганида, у зот: ”Аллоҳнинг зикридан ва намоздан тўсувчи барча нарса қимор”,деб Аллоҳ таолонинг қуйидаги оятини ўқидилар:“Албатта, шайтон хамр ва қимор туфайли ораларингизга адоват ва ёмон кўришликни солишни ҳамда сизларни Аллоҳнинг зикридан ва намоздан тўсишни хоҳлайди” (Моида, 91) Имом Шофеий: “Шахмат агар рибо, маъсият, намозни унутишдан холи бўлса, мубоҳ, чунки қимор молнинг зое бўлиши ва бировнинг молини олишни вожиб қилади. Модомики, шахматда бундай хусусият йўқ экан, у қимор эмас”, дедилар. Ислом шариатининг яна бир мўжизасидан бири 1400 йил олдин нозил бўлган Қуръон ва ҳадиси шарифларнинг бугунги кун масалаларига ҳам ечим бўлаётганидир. Қуръоннинг мукаммаллиги ҳам қонун-қоидаларнинг инсониятга ҳар вақт, бирдай жорий бўлишида. Психологлар пул тикиладиган ўйинлардан сақланишнинг энг яхши чораси – унга яқинлашмаслик, деган хулосага келдилар. Расулуллоҳ алайҳи саломнинг саҳобалари Қуръон ва ҳадисларнинг моҳиятига шунчалар етганларки, пул ўйналадиган исталган ўйин тақиқланганига шубҳа ҳам қилмаганлар. Қимор инсонни нафақат дин ишларидан, балки кишининг кундалик юмушларидан ҳам чалғитиб қўяди. Унга муккасидан кетган одам пул топиб уни совуриш учун қотиллик, ўғирлик, талон тарож қилиш каби жирканч ишларнинг барчасига тайёр. Бор будини тугатмагунча ўйиндан тўхтамайди. Шифокорлар қимор оламига қадам босишнинг уч сабабларини келтирадилар: – инсоннинг маънавий даражасининг пастлиги; – ночорлик; – руҳан изтироб чекиш. Ашаддий ўйинчилар уйқу ва таомсиз ҳам кунлаб қимор ўйнашлари мумкин. Натижада, уларда депрессия, руҳий фаолиятнинг бузилиши кузатилиб, инсон танасини аста-секин тубдан емиради. Ҳозирги кунда чўнтагида 3-4 сўм пули бор бўлган мактаб ёшидаги ўсмирлардан то нафақадаги кишиларгача “омад кулиб қолар”, дея лотерея чипталарини сотиб олаётганлар кўпчиликни ташкил қилади. Бир кишининг “омади” туфайли миллионлаб кишилар ўзларини “омадсиз”, деб ҳисоблайдилар. Бир мушоҳада қилиб кўринг, қимор инсонни нималарга олиб боряпти: бағрига босиб оқ сут берган, ўзи емай едирган, уйқусиз тунларини фарзандига бағишлаган онага ким қўл кўтаряпти, ким уни жонига қасд қиляпти? Маълумки, қиморхоналарда кунига миллионлаб пуллар бир чўнтакдан бошқа бирига ҳеч қийинчиликсиз ўтиб қолади. Мисқоллаб йиғилган жамғарма сонияларда ҳавога совурилади. Уй-жой, машиналар тортиб олинади. Бир лаҳзада бор-будидан айрилган инсон масаланинг ягона ечими деб, ўз жонига қасд қилади. Ушбу “фойдали ўйин” орқали бир тоифа инсонлар қайноқ кўз-ёшлар, бошқаларнинг ҳасрат-надоматлари эвазига ер юзида ўзлари учун “жаннат” қуриб оладилар. Ҳолбуки, Аллоҳ таоло Бақара сурасининг 188 оятида: “Бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йўл билан еманг. Билиб туриб одамларнинг молларидан бир қисмини ейишингиз учун уни ҳокимларга гуноҳкорона ташламанг”, дейилган. Имом Қуртубий деганларки: “Оятдаги “ботил йўл билан емаслик”ка ҳаромнинг...

Ислом олами ҳижрий 7 асрда муҳим воқеалар гувоҳи бўлди. Бу асрда хатарли сиёсий ҳодисалар юз бериб ислом олами тарихини, ислом маданиятини, илмий ҳаётини ўзгартириб юборди. Қози Байзовий яшаган асрдаги аҳвол: Сиёсий аҳвол. Ҳижрий 7 асрда аббосийлар давлати жуда заифлашиб кетди. Аббосий халифанинг ҳукми пойтахт Бағдод шаҳридан ташқарига чиқмас эди. Сиёсий қувват салжуқий турклар, Миср, Шом, Ҳижоз ва Ямандаги айюбий курдлар ўртасида тақсимланган эди. Улардан сўнг 7 аср биринчи ярми охирларида тарих саҳнасига мамоликлар кириб келди ва номига аббосийлар халифалигига бўйсунди. Сўнг афғон ва ҳинд ерларида ғоврия, Мисрдаги фотимийлар, Ямандаги сулҳийлар, Мовароуннаҳрдаги хоразмийлар каби мустақил исломий давлатлар пайдо бўлди. Бу давлатлар ўртасида тинимсиз низолар ва қонли жанглар бўлиб ўтган. Бу ҳолат шубҳасиз давлатларнинг заифлашувига олиб келди. Боз устига бу давлатларнинг ички ишларида барқарорлик, тинчлик йўқ эди. Қолаверса, Бағдодда аҳли сунна вал жамоа ва шиалар ўртасида ҳам катта фитна содир бўлиб кўплаб инсонлар қурбон бўлди. Натижада аҳли сунналардан бўлган аббосий халифа ғалаба қозонди. Аббосий халифанинг Ибн Алқамий исмли вазири сотқинлик қилиб, ислом оламига ҳамла қилишни режалаштириб турган мўғулларга қўшилиб кетди. Мўғулларнинг ўзи ҳам мусулмон оламига хужм қилишга пайт пойлаётган эди. Ибн Алқамий уларнинг олдига келиб мусулмонларнинг заифлашганини айтгач мўғиллар ислом ўлкаларига хужм бошладилар. Ҳулоку бошчилигидаги мўғиллар бирин кетин шаҳарларни эгаллаб аббосийлар давлати пойтахти Бағдодгача етиб келдилар ва уламоларни қатл қилдилар, йўлларида учраган кишини сўйиб ташладилар, китобларни ёқиб Дажла дарёсига ташладилар, шаҳарни қирқ кун қирғинбарод қилдилар.[1] Мўғил қўшинлари шом ўлкасига қўшин тортиб Ҳалаб ва Дамашқ шаҳарларини эгаллаб олдилар. Мўғиллар мамоликлар билан бирлашиб мусулмонларга қарши жанг қилдилар. Мусулмонлар Рукнуддин Бибрис бошчилигидаги мусулмонлар мўғиллар устидан ғалаба қозонишди ва мўғилларнинг қўмондонини қатл қилишди. Бу ҳодиса 658 йилда юз берган эди.[2] Ғарбда эса салб юришлари узлуксиз давом этаётган эди. Салбчилар Миср ва Қуддусни мусулмонлардан озод қилишни мақсад қилган эдилар. Мусулмонлар салбчиларга қарши матонат билан курашмаганларида эди, салбчилар Шом ва Мисрнинг кўплаб ерларини эгаллаб олган бўлардилар. Ижтимоий аҳвол. Аббосийлар халифалиги даврида аҳоли араблар, форслар, турклар, яҳудийлар, христианлардан иборат эди. Мусулмон давлати христиан ва яҳудийларга омонликни кафолатлаган эди. Бу даврда мусулмонларнинг бўлиниб кетиши ислом жамиятини кучсизланишига олиб келган гуруҳларни келиб чиқишига сабаб бўлди. [3] Маданий аҳвол. Аббосийлар давлатига барҳам берилганидан кейин ислом оламининг чегараларида турли мустақил давлатлар пайдо бўлди. Мана шу давлатларнинг исломий маданияти ривожланган, илмлар турли ерларга тарқалган даври пайдо бўлди. Бағдод шаҳри ислом оламининг маданий маркази мақомини олганидан кейин, аста секин Қоҳира, Бухоро, Табриз, Шероз, Қуртуба каби бошқа шаҳарлар марказ сифатида шакллана бошлади. Бу шаҳарларда халифалар, султонлар, амирлар, вазирлар, аҳли илмларнинг рағбатлари остида илм ва одоб ривожланди. Бу даврда масжид, кутубхона, ва мадрасалар маданият марказлари ҳисобланган. Ўша даврда асос солинган мадрасалар бизнинг даврдаги университетлар билан мавқеъи бир хил эди. Бу мадрасаларда кўплаб фанлардан дарс берилар эди. Бундай мадрасалар айниқса шарқ мамлакатларида кўпайди. [1]Юсуф Аҳмад Али. Байзовий ва манҳажуҳу фит тафсир. – Макка. “Уммул қуро” университети. –Б. 18 [2]Исмоил ибн Умар ибн Касир ал-Қураший ад-димашқий. Ал-бидая ван ниҳая. Ж-12.- Байрут. “Мактабатул маориф” нашриёти, 1977 й – Б. 266-309 [3]Юсуф Аҳмад Али. Байзовий ва манҳажуҳу фит тафсир. – Макка. “Уммул қуро” университети. –Б. 19 Араб тилидаги манбалар асосида Тошкент ислом институти 4-курс талабаси Муҳиддинов Музаффар 372

Умра ибодатини мукаммал адо қилиш учун киши ўзини ҳар томонлама тайёрлайди. Барча амаллар ниятга боғлиқ бўлгани учун, ибодатда ягона мақсад Аллоҳ таолонинг розилигини исташ бўлиши керак. Агар дунё ноз – неъматларига эришмоқчи, “ҳожи” ёки “умрага борган” номларини қозонмоқчи, “ҳўжа кўрсин” ёки асосий мақсади ўзга юртларни сайр қилиб, бир йўла умрани адо этиб келмоқчи бўлса, умра ибодати қабул бўлмайди.  Аллоҳ таоло буюради: وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّه “Ҳаж ва умрани Аллоҳ учун мукаммал адо этинг!”. Бақара сураси, 196. (عَنْ أبِى هُرَيْرَةَ ؛ أن رَسُولَ اللهِ ( صلى الله عليه وسلم ) قَال : (العُمْرَةِ إِلَىَ العُمْرَةِ كَفَارَة لِمَا بَيْنَهُمَا Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан нақл қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Умра кейинги умрагача қилган гуноҳларига каффоратдир…”. Саҳиҳи Бухорий, 1773. عنعطاء قال سمعت ابن عباس رضي الله عنهما يخبرنا يقول قال رسول الله صلىالله عليه وسلم لامرأة من الأنصار سماها ابن عباس فنسيت اسمها ما منعك أنتحجين معنا قالت كان لنا ناضح فركبه أبو فلان وابنه لزوجها وابنها وتركناضحا ننضح عليه قال فإذا كان رمضان اعتمري فيه فإن عمرة في رمضان حجة Ато розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: “Ибн Аббос розияллоҳу анҳу айтдилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ансорий аёлга: “….Рамазон ойи келса у ойда умра қилгин, чунки рамазон ойидаги умра ҳаж қилган билан баробар савобга эгадир”-дедилар. Термизий ривояти.  Мазҳабимиз хулосасига кўра умра суннати муаккададир. У буюк зиёратдир! Зеро, мусулмон киши бунда бутун қалби, руҳи ва бадани ила Аллоҳ таоло учун энг суюкли бўлган жойни зиёрат қилади. Бу омонлик диёрида кўнгиллар хотиржам бўлади, кўзлар эса уни кўришликка ошиқ бўлади. Бу диёр мусулмонлар қалбидан улкан ўрин эгаллаган Макка ва Мадинадир. Ҳаммамизга маълумки, умра қилишни қасд қилган ҳар бир мусулмон  улуғ ибодатни тўла-тўкис адо этишни истайди. Ўз-ўзидан биз учун бу нафақат ибодат, балки узоқ масофали сафар ҳамдир. Шу сабабли, умра қилишни қасд қилган ҳар бир киши умра қонун – қоидалари билан бир қаторда сафар қоидалари ва одобларини яхшилаб ўрганиши лозимдир. Улар қуйидагилардир: Умра ибодатини аввало холис Аллоҳ таоло учун ният қилиш унинг мақбул бўлишидаги асосий шартлардан биридир. Зеро, риё аралашган амал биноларининг пойдеворлари ўша биноларни қулатади; Бу улуғ ибодат сафарига отланишдан олдин гарданидаги бошқаларнинг ҳақларини ўз эгаларига қайтариши; Мол-мулк сифатида қийматга эга бўлган нарса қўлида мавжуд бўлса сафардан олдин уни васият қилиб қўйиши; Бу ибодат сафари учун мўлжалланган маблағ ҳалол йўл билан топилган бўлиши; Йўлга чиқишдан аввал оиласига ҳадисда айтилганидек қуйидаги дуони айтади: أسْتَوْدِعُكُمُ اللهَ الّذِي لَا تَضِيعُ وَدَائِعُهُ  “Аставдиъукумулллоҳал-лазий ла тазиъу вадаъиуҳу (маъноси: “Сизларни Унга топширилган омонатлар зоъе бўлмайдиган Зот Аллоҳга омонат топширдим”)”. Ибни Можа ривояти; Автомашина, тайёра ёки шунга ўхшаш сафар уловларига минганида ушбу ҳадисга амал қилади: عنابن عمر رضي الله عنهما ( أن رسول الله ( صلى الله عليه وسلم ) كان إذااستوى على بعيره خارجاً للسفر حمد الله تعالى وسبح وكبر ثلاثاً ثم قالسبحان الذي سخر لنا هذا وما كنا له مقرنين وإنا إلى ربنا لمنقلبون اللهمإنا نسألك في سفرنا هذا البر والتقوى ومن العمل ما ترضى اللهم هون سفرناهذا واطو عنا بعده اللهم أنت الصاحب في السفر والخليفة في الأهل اللهم إنيأعوذ بك من وَعْثَاءِ السفر وكآبة المنظر وسوء المنقلب في الأهل والمالوالولد وإذا رجع قالهن وزاد فيهم آيبون تائبون عابدون...